سمعک و اثر انسداد

سمعک و اثر انسداد آن

سمعک و اثر انسداد : یکی از مشکلات اساسی در تنظیمات سمعک درک ناهنجار صدای خود فرد به عنوان صدای بسیار بلند یا مبهم (Hollow) می باشد که به این پدیده اثر انسداد گفته می شود.

اثر انسداد می تواند با استفاده از ونت بزرگ در قالب یا سمعک open رفع شود.

در این مبحث مروری بر مزایا و معایب سمعکopen  و close می پردازیم.

به طور کلی، سمعک open باعث

• اثر انسداد کمتر
• بهبود درک صدای خود فرد
• کیفیت صدا
• افزایش عملکرد مکان یابی می شود.

همچنین معایب سمعک open شامل کاهش عملکرد دایرکشنالیتی میکروفون و کاهش نویز، اثر تراکم کمتر و کاهش بهره قابل دسترس قبل از فیدبک می باشد.

طبق مطالعات انجام شده از دلایل عدم استفاده از سمعک توسط بیمار، راحتی کم و کیفیت صدای ضعیف می باشد در نتیجه علاوه بر توجه به جنبه های زیبایی سمعک برای فرد انتخاب قالب و سایز ونت مناسب بسیار با اهمیت می باشد.

اثر انسداد:

 اثر انسداد به خصوص در افرادی که شنوایی نرمال یا کاهش شنوایی ملایم در فرکانس های بم دارند، برجسته می باشد.

در این بیماران در صورت استفاده از قالب بسته یا ونت بسیار کوچک زمانی که فرد صحبت می کند به دلیل افزایش صدای فرکانس بم در کانال گوش بیمار شکایتی از پیچش صدا یا بلند بودن صدای خودش دارد.

رفع اثر انسداد با افزایش قطر ونت، سمعک open و کاهش بهره فرکانس های بم بهبود می یابد.

کانال گوش شامل بخش غضروفی که یک سوم ابتدای کانال و بخش استخوانی که در دو سوم دیگر می باشد تشکیل شده است.

صدای اطراف از طریق کانال خارجی گوش که شامل بخش غضروفی و استخوانی می باشد عبور می کند و به پرده گوش و سپس به گوش میانی و داخلی می رسد.

اما صدای تولید شده توسط فرد علاوه بر مسیر هوایی گفته شده همچنین توسط ارتعاش استخوان جمجمه نیز منتقل می شود.

اگر کانال گوش باز باشد ارتعاش ایجاد شده از کانال گوش خارج می شود اما استفاده از قالب بسته مانع از خروج ارتعاش می شود.

در نتیجه صدای تولید شده توسط راه استخوانی در کانال گوش حفظ می شود و اثر انسداد اتفاق می افتد.

برای رفع این مشکل دو راه حل وجود دارد:

راه حل اول، ایجاد ونت در قالب یا استفاده از سمعک های open می باشد.

راه حل دوم، استفاده از قالبی که تمام بخش غضروفی کانال گوش را پر کند یا استفاده از پروبی که بخش استخوانی کانال قرار گیرد با این کار بخش استخوانی کانال در ارتعاش نقشی ندارد.

اندازه گیری اثر انسداد :

دو روش برای اندازه گیری اثر انسداد وجود داردروش اول یا subjective، فرد می تواند تغییر در درک صدای خودش را زمانی که از سمعک استفاده می کند بازگو کند.

روش دوم یا objective، استفاده از اندازه گیری گوش واقعی یا REM می باشد که با قرار دادن پروب میکروفون با و بدون سمعک در کانال گوش انجام می شود.   

سایز ونت:

بر طبق مطالعات برای کاهش اثر انسداد، هر 1 میلی متر قطر ونت حدود 4 دسی بل بهره را کاهش می دهد.

بسته به طول ونت برای رفع کامل اثر انسداد به قطر ونت حدود 5 میلی متر نیاز داریم که متاسفانه به دلیل محدودیت در فضای قالب این کار امکان پذیر نیست.

همچنین پیشنهاد شد که سایز ونت را براساس کم شنوایی در فرکانس 500 هرتز انتخاب کنیم.

اگر کم شنوایی در 500 هرتز، 20 دسی بل یا کمتر بود از سمعک open باید استفاده کنیم.

اگر کم شنوایی بین 20 تا 30 دسی بل بود قطر ونت باید 3 میلی متر یا بیشتر باشد و به ازای هر 10 دسی بل افزایش کم شنوایی در فرکانس پایین باید قطر ونت نیم میلی متر کم شود.

همچنین پیشنهاد می شود اگر سمعک از برنامه فیدبک کنسلیشن برخوردار نیست باید قطر ونت به دلیل جلوگیری از فیدبک 1 میلی متر کاهش یابد.

همچنین سمعک open  نباید در کم شنوایی های بیشتر از 70 دسی بل در بالای فرکانس 2 کیلو هرتز استفاده شود.برای کم شنوایی شدید یا بیشتر باید از قالب بسته یا ونت خیلی باریک استفاده شود. 

پیشنهاد مطالعه : بهترین سمعک دنیا

 انواع ونت 

به طور کلی سه نوع اصلی ونت وجود دارد: 

ونت موازی، ونت مورب و ونت Trenchهمه این ونت ها برای یک هدف طراحی شده اند که کاهش تقویت فرکانس پایین می باشد.

ونت مورب کاهش فرکانس پایین بیشتری نسبت به ونت موازی با قطر یکسان ایجاد می کند. 

در شکل بالا سمعک، نوع قالب و قطر ونت یکسان است فقط در نوع ونت تفاوت دارد.

نمودار سبز مربوط به ونت موازی و نمودار بنفش مربوط به ونت مورب می باشد.

همانطور که مشاهده  می شود ونت مورب فرکانس پایین بیشتری نسبت به ونت موازی فراهم می کند. 

ونت Trench یا ونت خارجی به صورت یک شیار یا کانال بر روی سمعک یا قالب به کار می رود و زمانی استفاده می شود ترشح از گوش وجود دارد و/یا  فضای کافی برای ایجاد انواع دیگر ونت وجود ندارد.

سمعک برای افراد کم شنوا

سمعک :Open

مزایای سمعک 

open:1.مکان یابی

2.بیمارانی که برای بار اول از سمعک استفاده می کنند به دلیل

• کیفیت صدای خودشان
• ظاهر سمعک
• نویز باد
• مکان یابی
• صدای فک و بلعیدن

از سمعک open بیشتر از سمعک پشت گوشی رضایت دارند.   

تعامل صدا در سمعک open بین صدای تقویت شده و صدای مستقیم:

صدای مستقیم و صدای تقویت شده در کانال گوش با هم ترکیب می شوند.

در تمامی فرکانس هایی که هر دو صدا دارای دامنه و فاز یکسانی هستند، شدت صدا حدود 6 دسی بل افزایش می یابد.

در فرکانس هایی که دامنه و فاز اختلاف 180 درجه وجود دارد، یکدیگر را کنسل و یک ناچ در پاسخ فرکانسی تولید می کنند.  

اثر ونت بر فیدبک

اگرچه فیدبک و ونت ظاهرا دو رخداد غیرمرتبط می باشند با این حال استراتژی های معمول استفاده شدهبرای کاهش فیدبک( اغلب کاهش سایز ونت)کاهش اثر انسداد(اغلب افزایش سایز ونت) می باشد.

اما خوشبختانه به دلیل پیشرفت تکنولوژی پردازش سیگنال، پیشرفت الگوریتم های کاهش فیدبک اجازه ونت بزرگتر برای کاهش اثر انسداد را به ما می دهد.

همچنین گاهی بیماران به دلیل عدم جاگذاری قالب به طور صحیح دچار فیدبک سمعک می شوند.

مطالعات مختلف نشان داده است که ونت 2 میلی متر می تواند در 10 درصد بیماران زمانی که از سمعک پشت گوشی با حداکثر بهره 45 دسی بل استفاده می کنند سبب فیدبک شود اما فقط زمانی که بهره 42 دسی بل یا بیشتر باشد.  

انواع قالب و مکان یابی

تعیین نوع قالب می تواند اثر قابل توجه ای بر روی مکان یابی داشته باشد.براین اساس مطالعه ای بر روی نوع و میزان کم شنوایی و تاثیر آن بر مکان یابی انجام شد.

در این مطالعه کم شنوایی حسی عصبی به دو گروه تقسیم شد.

گروه اول شنوایی فرکانس پایین خوب و گروه دوم شنوایی فرکانس بالای خوب داشتند.

برای گروه اول: استفاده از قالب باز و بسته نتایج یکسانی از مکان یابی نشان دادند

برای گروه دوم: مکان یابی  با قالب باز بهتر از بسته بود.همچنین افراد با کم شنوایی انتقالی و آمیخته در مکان یابی مشکل دارند که با استفاده از سمعک در مکان یابی بهبود می یابند.

پیشنهاد مطالعه : قوی ترین سمعک دنیا

تاثیر ونت در خروجی اکوستیکی سمعک

همانطور که در شکل مشاهده می شود

• خط سیاه مستقیم در 0 مربوط به قالب بسته و نشان دهنده عدم تغییر خروجی می باشد
• بالای صفر برابر با افزایش بهره
• زیر صفر برابر با کاهش بهره ناشی از قطر ونت می باشد.

همچنین ونت با قطر یک میلی متر با رنگ آبی، ونت با قطر 2 میلی متر با رنگ سبز و ونت 3 میلی متر با رنگ قرمز نشان داده شده است.قالب با ونت 22 میلی متر و 6 میلی متر در شکل نشان داده شده است.

برای هر دو طول ونت، همانطور که در شکل مشاهده می شود با افزایش قطر ونت بهره فرکانس پایین کاهش می یابد.

برای مثال:

• با قطر ونت 1 میلی متر در فرکانس 200 هرتز حدود 7 تا 8 دسی بل
• برای ونت با قطر 3 میلی متر حدود 28 دسی بل

کاهش بهره در فرکانس پایین دیده می شود.

بنابراین، افزایش در قطر ونت منجر به کاهش خروجی صدا در زیر 1000 هرتز می شود.

همچنین برای ونت با طول 6 میلی متر، قله رزونانس در حدود 400 هرتز زمانی که قطر 1 میلی متر است دیده می شود.

با قطر ونت 2 و 3 میلی متر به ترتیب قله رزونانس در 800 هرتز و 1200 هرتز وجود دارد.

بنابراین تغییر در قطر ونت منجر به تغییر در قله رزونانس مربوط به ونت می شود.

نکته ای دیگر که در شکل مشاهده می شود تاثیر طول ونت در خروجی پاسخ فرکانسی است.

ونت با طول بلندتر( 22 میلی متر) از دو جنبه با ونت با طول کوتاهتر (6 میلی متر) تفاوت دارد:

تفاوت اول: ونت با طول بلندتر دارای قله رزوناسی پایین تر در فرکانس پایین است.

در شکل رزونانس ونت با طول بیشتر در 300 هرتز و رزونانس با طول کمتر در 400 هرتز می باشد( زمانی که قطر هر دو یکسان است).

تفاوت دوم: ونت با طول بیشتر نسبت به طول کمتر در کاهش خروجی فرکانس پایین کمتر موثر است. 

در شکل بالا، بهره قابل دسترس قبل از فیدبک را نشان می دهد.در قالب بسته( رنگ آبی) در حدود 60 دسی بل بهره در فرکانس های پایین دیده می شود اما فقط 50 دسی بل بهره قابل دسترس در فرکانس های بالا دیده می شود.

همانطور که انتظار داریم، زمانی که قطر ونت افزایش می یابد بهره قابل دسترس کاهش می یابد.

این کاهش بهره در فرکانس های بالا نسبت به فرکانس های پایین سریع تر است.

هنگامی که از تیوب استفاده می کنیم فقط 20 دسی بل بهره قابل دسترس در فرکانس های 2 تا 3 کلیو هرتز قبل از فیدبک وجود دارد.

در سمعک داخل گوشی (ITE) نیز این گونه است همانطور که قطر ونت افزایش می یابد بهره کاهش می یابد.

اما بهره قابل دسترس کمتری در فرکاسن بالا نسبت به سمعک پشت گوشی(BTE) وجود دارد

که علت این امر نزدیک بودن میکروفون و رسیور در سمعک داخل گوشی نسبت به پشت گوشی است.