بیماری های مرتبط با کم شنوایی

شنوایی یکی از حیاتی‌ترین حواس ماست؛ دریچه‌ای به دنیای صداها، ارتباطات و تجربه‌های زندگی. اما وقتی شنوایی کاهش پیدا می‌کند، فقط صداها کمتر شنیده نمی‌شوند؛ این اتفاق می‌تواند زنجیره‌ای از مشکلات جسمی و روانی را به همراه داشته باشد که زندگی روزمره را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

از افسردگی و احساس تنهایی گرفته تا مشکلات تعادلی، بیماری‌های قلبی، دیابت و حتی افزایش ریسک زوال عقل و مرگ، کم‌شنوایی ممکن است به شکل‌های مختلف سلامتی ما را تهدید کند. شناخت این بیماری‌ها و ارتباط آن‌ها با کم‌شنوایی، اولین گام برای پیشگیری و بهبود کیفیت زندگی است. در ادامه این مقاله، به بررسی مهم‌ترین بیماری‌ها و مشکلات مرتبط با کم‌شنوایی گوش می‌پردازیم و راهکارهایی را معرفی می‌کنیم که می‌توانند زندگی شما را راحت‌تر و سالم‌تر کنند.

بیماری‌های مرتبط با کم‌شنوایی گوش

کم‌شنوایی تنها محدود به مشکل در شنیدن صداها نیست، بلکه می‌تواند تاثیرات گسترده‌ای بر سلامت جسمی و روانی فرد داشته باشد. در ادامه مهم‌ترین بیماری‌ها و مشکلات مرتبط با کم‌شنوایی را بررسی می‌کنیم:

افسردگی

یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در افراد کم‌شنوا، افسردگی است. کاهش شنوایی باعث دشواری در برقراری ارتباط با دیگران می‌شود و فرد ممکن است ترجیح دهد در تنهایی باشد تا در جمع شلوغ.

مطالعات علمی نشان داده‌اند که ارتباط بین کاهش شنوایی و احساس تنهایی بسیار قوی است. به عنوان مثال، تحقیق سانگ و همکاران (2016) روی 145 نفر در سنین 50 تا 94 سال نشان داد که کم‌شنوایی در سنین پایین‌تر با احساس تنهایی بیشتر همراه است.

تحقیقات دیگر، مانند مطالعه نانسی دونووان، نشان داده‌اند که افراد تنها بار پلاک‌های آمیلوئیدی بالاتری در قشر مغز دارند که با بیماری آلزایمر مرتبط است. این یافته‌ها نشان می‌دهد که کم‌شنوایی ممکن است به تنهایی و در نهایت به مشکلات شناختی کمک کند.

راهکار: ارزیابی شنوایی و استفاده از سمعک می‌تواند ارتباطات اجتماعی را بهبود دهد و ریسک افسردگی را کاهش دهد.

مشکل حفظ تعادل و زمین خوردن

کم‌شنوایی گاهی با مشکلات تعادلی همراه است. مایع گوش داخلی (مایع منیر) مسئول حس تعادل است و اختلال در عملکرد آن می‌تواند سرگیجه و دشواری در حفظ تعادل ایجاد کند.

این مشکل در سالمندان خطرناک‌تر است و می‌تواند منجر به سقوط و آسیب‌های جدی شود. مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از سمعک می‌تواند به بهبود تعادل و کاهش ریسک سقوط کمک کند.

بیماری‌های قلبی و عروقی

شاید تعجب‌آور باشد، اما مشکلات قلبی نیز می‌توانند بر شنوایی تاثیر بگذارند. بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، نارسایی قلبی و مشکلات عروقی باعث اختلال در گردش خون می‌شوند.

سلول‌های مویی گوش داخلی برای دریافت صدا به جریان خون کافی نیاز دارند؛ وقتی خون‌رسانی مناسب نباشد، فرد ممکن است دچار کم‌شنوایی یا درد گوش شود.

آلزایمر و زوال عقل

تحقیقات نشان می‌دهند که کم‌شنوایی می‌تواند یک عامل خطر مستقل برای زوال عقل و بیماری آلزایمر باشد.

مطالعه فرانک لین (2011) نشان داد که شدت کم‌شنوایی با افزایش ریسک زوال عقل رابطه مستقیم دارد.
پژوهش دانشگاه یوتا روی بیش از 4000 نفر بدون زوال عقل نشان داد که افراد با کم‌شنوایی احتمال بیشتری برای ابتلا به اختلال شناختی دارند.
مطالعه‌ای دیگر روی 154,783 سالمند بالای 65 سال نشان داد که کم‌شنوایی دوطرفه خطر زوال عقل را افزایش می‌دهد.

استفاده به‌موقع از سمعک می‌تواند به کاهش این ریسک کمک کند.

دیابت

مطالعات متعددی نشان داده‌اند که کم‌شنوایی در افراد دیابتی شایع‌تر است. به عنوان مثال، تحقیق کاتلین بینبریج روی بیش از 5000 بزرگسال نشان داد که دیابت با اختلال شنوایی ارتباط مستقیم دارد.

علت اصلی: سطح بالای قند خون می‌تواند به عروق حلزون گوش و اعصاب شنوایی آسیب برساند و باعث کم‌شنوایی حسی-عصبی شود. این اثرات در افراد زیر 60 سال قوی‌تر است و مستقل از جنسیت یا مواجهه مزمن با صداست.

مرگ و میر

کم‌شنوایی می‌تواند اثرات غیرمستقیم بر طول عمر نیز داشته باشد. تحقیقات نشان داده‌اند که استفاده از سمعک حتی به مدت کوتاه، می‌تواند ثبات و تعادل فرد را بهبود دهد و خطر سقوط و مرگ ناشی از آن را کاهش دهد.

یکی از دلایل این است که مغز از نشانه‌های صوتی برای جهت‌یابی فضایی استفاده می‌کند و تقویت شنوایی با سمعک، به حفظ تعادل و جلوگیری از سقوط کمک می‌کند.

بیماری های مرتبط با کم شنوایی چیست؟

وضعیت گوش خارجی و بیماری‌های آن لاله گوش برجستگی است که در طرفین سر و یک سوم میانی صورت قرار دارد. این قسمت از یک غضروف کِشسان با برآمدگی و فرورفتگی‌های فراوان تشکیل‌شده که توسط غضروف‌های مجرای گوش، لیگامنتها و عضلات گوش در بخش خارجی مجرای گوش قرار گرفته است. نرمه گوش تنها بخشی است که فاقد غضروف است.

دهانه مجرای گوش خارجی که در یک سوم خارجی مجرای گوش قرار دارد به‌صورت غضروفی (در امتداد غضروف لاله است) و دو سوم داخلی کانال از استخوان تشکیل‌شده است. لایه اسکواموس در کانال گوش و روی پرده تمپان قرار دارد. پوست قسمت غضروفی، ضخیم و دارای فولیکول‌های مو، غده‌های سباسه و غدد تولیدکننده جرم استولی بخش داخلی (استخوانی) دارای پوست نازک و ساختار‌های پوستی کمتر است.

پوست مجرای گوش ویژگی منحصر به فردی نسبت بخش‌های دیگر داردزیرا پوسته‌پوسته نیست و دارای مکانیزم خود تمیزی است که فقط در مجرا وجود دارد و باعث مهاجرت پوست به سمت خارج کانال می‌شود. در شروع هر ارزیابی بالینی، شنوایی‌شناس باید به‌اندازه، شکل و مکان قرارگیری لاله توجه کند. به‌صورت طبیعی، سطح فوقانی هلیکس در موازات کانتوس خارجی چشم و همچنین تراگوس به‌موازات حاشیه تحتانی کاسه چشم قرار گرفته است.

پایین بودن لاله مربوط به ناهنجاری‌های قوس اول و دوم برانشیال است.

پیشنهاد مطالعه: آترزی گوش

ترشحات گوش

ترشحات گوش را به 3 دسته تقسیم می‌کنند:

شفاف
تیره یا زرد
ترشحات خونی

(بیماری های مرتبط با کم شنوایی) :پیشنهاد مطالعه

ترشحات شفاف

این نوع ترشح در نشت مایع مغزی نخاعی،که ناشی از شکستگی استخوان تمپورال است و مستعد عفونت در حفره کرانیال است و نیاز به ارجاع فوری دارد.

ترشحات تیره

این نوع ترشح ناشی از عفونت کانال گوش خارجی است (اوتیت خارجی) که گاهی همراه با عفونت گوش میانی با پارگی پرده تمپان دیده می‌شود.

ترشحات خونی

این نوع ترشح ناشی از دست‌کاری مکرر کانال به دلیل خارج کردن جرم یا خارش ایجاد می‌شود و نیاز به ارجاع فوری دارد.

سرومن و اجسام خارجی در مجرای گوش

سرومن یا واکس گوش ترکیبی از ترشحات غدد آپوکرین و سباسه موجود در کانال گوش می‌باشد. دو نوع سرومن وجود دارد: سرومن مرطوب و خشک. سرومن مرطوب، از زرد مایل تا قهوه‌ای تیره و حتی گاهی شبیه خون است.

درحالی‌که سرومن خشک، دارای رنگ نسبتاً سفید یا پر مانند است.در بیشتر افراد در حالت طبیعی سرومن به‌صورت خودبه‌خودی از کانال گوش خارج می‌شود اما گاهی به دلیل ترشح زیاد سرومن یا کم کاری مکانیزم خروج آن، سرومن در کانال جمع شده و سبب کم شنوایی می‌شود.

استفاده از گوش پاک‌کن‌ها به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود و در بسیاری از موارد، والدین با استفاده از گوش پاک‌کن‌ها سبب زخمی کردن کانال، پارگی پرده گوش و گاهی کم شنوایی حسی عصبی می‌شوند.

ورود جسم خارجی (تکه‌های مداد، غذا، اسباب‌بازی‌های کوچک و غیره) در کانال گوش در کودکان بسیار شایع است و زمانی نگران کننده است که با پارگی پرده تمپان همراه باشد.

رشد توده‌های استخوانی

توده‌های استخوانی به دو شکل دیده می‌شود:

استئوما و اگزوستوزیساستئوما به‌صورت منفرد و اگزوستوزیس به‌صورت متعدد دیده می‌شود.این‌ها به‌صورت توده‌های سخت، مدور و یکنواخت در کانال گوش خارجی توسط پوست پوشیده می‌شود.

اگزوستوزیس نیاز به جراحی ندارد مگر آنکه باعث تجمع سرومن، آسیب شنوایی یا انسداد کانال شود ولی استئوما چون به رشد خود ادامه می‌دهد (حالت پیشرونده دارد) نیاز به جراحی دارد.

شرایط التهابی گوش خارجی

در این شرایط با لمس لاله گوش‌درد شدیدی ایجاد می‌شود. با این علامت می‌توان به اوتیت خارجی، پری‌کندریت، کرک شک کرد.

اوتیت خارجی

التهاب پوست کانال گوش خارجی بیشتر به علت عفونت باکتریایی یا قارچی است و در صورت رطوبت تشدید می‌شود. در اوتیت خارجی حاد، پوست کانال گوش معمولاً قرمز و کاملاً حساس و گاهی با ترشح همراه است.

در افرادی که از سمعک استفاده می‌کنند، این بیماری بسیار شایع است (به‌ویژه در قالب های انسدادی)، در نتیجه برای جلوگیری از این حالت می‌توان از قالب های باز یا سمعک در گوش مقابل یا در زمان‌های مشخص استفاده شود.

پری‌کندریت

التهاب پوششی غضروف های کانال است که معمولاً عارضه ثانویه ضربه است. لاله معمولاً به رنگ قرمز و حساس، همراه با تورم است. تکرار این اختلال‌ها سبب بدشکلی غضروف گوش شود که به آن گوش گل‌کلمی ‌گویند.کورک: در کانال گوش خارجی به‌صورت جوش دیده می‌شود و به شدت حساس است زیرا پوست کانال گوش به غضروف محکم چسبیده است.

پارگی پرده تمپان

پارگی ممکن است به دو صورت اتفاق بیفتد:

پارگی ناشی از ضربه به دلیل ضربه به یک طرف سر، شیرجه زدن در آب و هنگام غواصی
به دلیل عفونت گوش میانی که ناشی از اوتیت حاد میانی باشد

در حالت طبیعی پرده تمپان حدود 8 میلی‌متر قطر دارد ولی در صورت پارگی و ترمیم مجدد قطر آن حدود 1تا2 میلی‌متر می‌شود. در پارگی پرده کم شنوایی انتقالی اتفاق می‌افتد که میزان کم شنوایی در آن متغیر است و بستگی به‌اندازه و محل پارگی دارد. در پارگی های کوچک به علت التیام خودبه‌خودی پرده تمپان شنوایی در محدوده طبیعی است.

شکاف کام

شکاف کام یک نوع ناهنجاری مادرزادی لب و کام است و شیوع آن 1 در 900 تولد می‌باشد. شیوع کم شنوایی در این کودکان بسیار بالا است و به علت عملکرد ناقص شیپور استاش در این کودکان میزان بروز اتیت میانی در این گروه، حدود 50-90% گزارش شده است.

شکاف کام موجب نقص ماهیچه‌های کام و در نتیجه باعث اختلال عملکرد شیپور می‌شود، که باعث کم شنوایی، پرده تمپان فرورفته، ترشح مایع و تهویه ناکافی گوش میانی می‌شود که خود این موارد به طور ثانویه سبب کلستئاتوما و اوتیت چسبنده می‌شوند.

در صورت وجود کم شنوایی، عفونت یا ناراحتی در کودکان با شکاف کام، استفاده از لوله تهویه یا میرنگوتومی در 6 ماه اول زندگی ضروری است.شکاف کام به دو شکل دیده می‌شود بارز و زیرمخاطی که مشکلات مربوط به گوش و کم شنوایی در حالت زیرمخاطی بیشتر دیده می‌شود. حالت بارز در هنگام تولد قابل‌تشخیص است اما حالت زیر مخاطی ممکن است تا سال‌ها قابل‌تشخیص نباشد.

کم شنوایی در شکاف کام معمولاً در محدوده‌ی سنی 3 تا 8 سال بیشتر و میزان ابتلا به عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی افزایش می‌یابد. آزمون‌های ادیومتری تن خالص و به‌ویژه آکوستیک ایمیتانس در این کودکان بسیار مفید است. در مورد درمان هم درمان پزشکی و جراحی بر حسب مورد در اولویت قرار دارد و در صورت عدم پاسخ به درمان‌های پزشکی، تجویز سمعک با بهره ملایم تا متوسط کمک کننده است.

سندرم داون

سندرم داون که به‌عنوان تریزومی 21 هم شناخته می‌شود شیوعی برابر 1 در 800 تولد دارد و شیوع بسیار بالای کم شنوایی در این کودکان، سبب تا خیر رشد ذهنی آنها می‌شود. این کودکان اغلب کانال گوش باریک دارند که اتوسکوپی را بسیار مشکل می‌کند و به دلیل عقب‌ماندگی و تاخیرات رشدی، امکان ارزیابی دقیق امکان‌پذیر نمی‌باشد.

کانال باریک و بدشکلی لاله گوش به طور متعدد دیده شده است و به دلیل ناهنجاری های نازوفارنکس و شیپوراستاش، بیشتر مستعد عفونت سیستم تنفسی فوقانی نسبت به کودکان طبیعی هستند.

شیوع اوتیت میانی در این کودکان بسیار بالا است ازاین‌رو افت انتقالی بسیار شایع است، هرچند که کم شنوایی حسی عصبی و آمیخته هم در آنها امکان دارد دیده شود و معمولاً کم شنوایی در حد ملایم تا متوسط می‌باشد، ازاین‌رو تجویز سمعک با بهره ملایم برای این کودکان مناسب است. طبق مطالعه‌ای،78 درصد افراد در یک یا دو گوش کم شنوایی داشتند 54% افراد کم شنوایی انتقالی، 16% کم شنوایی حسی عصبی و8 درصد کم شنوایی آمیخته داشتند.

در ارزیابی این کودکان به علت کانال باریک استفاده از گوشی داخل گوشی یا میدان صوتی به دلیل جلوگیری از افت انتقالی کاذب توصیه می‌شود. همچنین استفاده از اندازه‌گیری‌های ایمیتانس آکوستیک و OAE و ABR در کودکان قبل از 6 ماهگی توصیه می‌شود.

جمع بندی

کم‌شنوایی فقط کاهش توانایی شنیدن نیست؛ این مشکل می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر سلامت جسمی و روانی داشته باشد. همان‌طور که در مقاله اشاره شد، کم‌شنوایی می‌تواند با افسردگی، احساس تنهایی، مشکلات تعادلی و سقوط، بیماری‌های قلبی، دیابت و حتی افزایش ریسک زوال عقل و مرگ مرتبط باشد.

خبر خوب این است که بسیاری از این مشکلات با ارزیابی به‌موقع شنوایی و استفاده از سمعک یا راهکارهای پزشکی مناسب قابل پیشگیری یا کاهش هستند. توجه به سلامت گوش‌ها نه تنها شنیدن صداها را بهبود می‌دهد، بلکه کیفیت زندگی، تعاملات اجتماعی و حتی سلامت کلی بدن را نیز ارتقا می‌بخشد.

به طور خلاصه، مراقبت از شنوایی یک سرمایه‌گذاری ارزشمند برای سلامت جسمی و روانی است و هر اقدامی که برای حفظ شنوایی انجام شود، تاثیرات مثبت بلندمدتی بر زندگی خواهد داشت.

سوالات متداول درباره بیماری های مرتبط با کم شنوایی

کم‌شنوایی چگونه می‌تواند باعث افسردگی شود؟

کم‌شنوایی بر توانایی فرد در برقراری ارتباط با دیگران تأثیر می‌گذارد. وقتی فرد نمی‌تواند صداها و گفت‌وگوها را درست بشنود، احتمال احساس تنهایی و انزوا افزایش می‌یابد که در طولانی‌مدت می‌تواند به افسردگی منجر شود. استفاده به‌موقع از سمعک و ارزیابی شنوایی می‌تواند این مشکل را کاهش دهد.

آیا کم‌شنوایی بر تعادل و خطر سقوط تاثیر دارد؟

بله، گوش داخلی و مایع منیر مسئول حس تعادل هستند. اختلال در شنوایی گاهی با مشکلات تعادلی همراه است و به ویژه در سالمندان می‌تواند منجر به زمین خوردن و آسیب جدی شود. سمعک می‌تواند در بهبود تعادل و کاهش ریسک سقوط موثر باشد.

بیماری‌های قلبی چه تاثیری بر شنوایی دارند؟

بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، نارسایی قلبی و اختلالات عروقی جریان خون را کاهش می‌دهند. سلول‌های مویی گوش داخلی برای عملکرد صحیح نیاز به خون‌رسانی کافی دارند؛ اختلال در گردش خون می‌تواند کم‌شنوایی یا درد گوش ایجاد کند.

آیا کم‌شنوایی خطر زوال عقل و آلزایمر را افزایش می‌دهد؟

تحقیقات نشان می‌دهند که کم‌شنوایی یک عامل خطر مستقل برای زوال عقل و آلزایمر است. شدت کم‌شنوایی با افزایش ریسک اختلال شناختی رابطه مستقیم دارد. استفاده به‌موقع از سمعک می‌تواند این ریسک را کاهش دهد.

رابطه بین دیابت و کم‌شنوایی چیست؟

سطح بالای قند خون در افراد دیابتی می‌تواند به عروق و اعصاب حلزون گوش آسیب برساند و باعث کم‌شنوایی حسی-عصبی شود. مطالعات نشان می‌دهند که افراد دیابتی دو برابر افراد سالم بیشتر در معرض کم‌شنوایی هستند، به ویژه زیر ۶۰ سال.

استفاده از سمعک چه تاثیری بر طول عمر دارد؟

استفاده از سمعک حتی به مدت کوتاه می‌تواند ثبات و تعادل فرد را بهبود دهد و خطر سقوط و مرگ ناشی از زمین خوردن را کاهش دهد، زیرا مغز از نشانه‌های صوتی برای جهت‌یابی فضایی استفاده می‌کند.

ترشحات گوش چه مشکلاتی ایجاد می‌کنند؟

ترشحات گوش می‌توانند شفاف، تیره یا خونی باشند. ترشحات شفاف ممکن است نشان‌دهنده نشت مایع مغزی نخاعی باشند و نیاز به ارجاع فوری دارند. ترشحات تیره ناشی از عفونت و ترشحات خونی معمولاً به دلیل آسیب کانال گوش ایجاد می‌شوند.

سرومن (واکس گوش) چگونه باعث کم‌شنوایی می‌شود؟

جمع شدن سرومن در کانال گوش می‌تواند باعث کم‌شنوایی شود. استفاده از گوش پاک‌کن توصیه نمی‌شود زیرا ممکن است به پرده گوش آسیب زده و کم‌شنوایی حسی-عصبی ایجاد کند.

ناهنجاری‌های مادرزادی مانند شکاف کام و سندرم داون چه تاثیری بر شنوایی دارند؟

این ناهنجاری‌ها معمولاً باعث کم‌شنوایی انتقالی و حسی-عصبی می‌شوند. دلیل اصلی مشکلات، عملکرد ناقص شیپور استاش و ساختارهای غیرطبیعی کانال گوش است. استفاده از سمعک و ارزیابی منظم شنوایی ضروری است.

چگونه می‌توان از کم‌شنوایی و عوارض آن پیشگیری کرد؟

ارزیابی منظم شنوایی، استفاده به‌موقع از سمعک و مراقبت از گوش‌ها، مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه هستند. این اقدامات نه تنها شنوایی را حفظ می‌کنند، بلکه کیفیت زندگی، سلامت روان و جسم و تعاملات اجتماعی را نیز بهبود می‌بخشند.

در کلینیک شنوایی و سمعک نجوا تشخیص و درمان انواع کم شنوایی ها زیر نظر گروهی از متخصصین انجام می شود. و در این کلینیک پیشرفته ترین و مجهز ترین سمعک های روز دنیا تجویز و تنظیم می شود.

دكتر وحيد مرادي متخصص شنوايي شناسي نوزادان و كودكان

از دانشگاه علوم پزشكي تهران

جهت مشاوره رايگان مي توانيد با شماره زير تماس حاصل فرماييد.

02188343584

09109259377

02188828999

02188860666