شنیدن یکی از شگفت‌انگیزترین حس‌های ما انسان‌هاست که دنیای اطراف‌مان را زنده و پویا می‌کند. اما آیا تا به حال فکر کرده‌اید چطور امواج صوتی از محیط وارد گوش شده و به سیگنال‌هایی تبدیل می‌شوند که مغز ما آن‌ها را به صدایی قابل فهم تبدیل می‌کند؟ 

 

سیستم شنوایی، این ساز و کار پیچیده و دقیق، با همکاری بخش‌های مختلف گوش و مغز، به ما این امکان را می‌دهد که نه تنها صداها را بشنویم، بلکه بتوانیم آن‌ها را تشخیص داده، درک کنیم و به آن‌ها واکنش نشان دهیم. در این مقاله با هم به بررسی کامل و ساده عملکرد این سیستم فوق‌العاده می‌پردازیم تا با رازهای پشت پرده شنیدن بیشتر آشنا شویم.

 

عملکرد سیستم شنوایی به چه نحوی است؟

گوش يك عضو پيچيده و حساس است كه قسمت اعظم ساختمان آن در داخل سر قرار دارد. در اين قسمت مختصراً بخش‌هاي مربوط به سيستم شنوايي را بررسي مي‌كنيم .گوش را به سه بخش كلي تقسيم مي‌كنند .

1. گوش خارجي Outer Ear
2. گوش مياني  Middle Ear
3. گوش داخلي  Inner Ear

كه هر بخش وظايف خاصي را به عهده دارد :

 

گوش خارجی (Outer Ear)

اجزا و ساختار

1. لاله( (Auricleیا پینا ( Pinna):

• ساختار غضروفی-پوستی قابل مشاهده ( در انسان ها معمولا با زاویه ای بین 15 تا 30 درجه از سر بیرون آمده است ) که صدای محیط را جمع‌آوری می‌کند.
• این ساختار دارای برآمدگی ها و فرورفتگی ها بوده و مسئول جمع آوری انرژی صوتی است ، به علت شکل خاص فرورفتگی ها و برآمدگی های این ساختارحداکثر پاسخ آن به برخی اصوات در ناحیه فرکانس بالا ( حدود 5000HZ ) می باشد
• پینا همچنین در تعیین جهت منبع صوت نقش مهمی دارد، به‌خصوص در تمایز بین صداهای جلو و عقب.

2. کانال گوش خارجی (External Auditory Canal):

• حدود 2.5 تا 3 سانتی‌متر طول و 0.75 سانتی متر قطر داشته و از جنس پوست و غضروف است.
• کانال گوش به صورت خمیده ( S شکل ) است تا از ورود گرد و غبار و اجسام خارجی جلوگیری کند.
• قطر ورودی کانال ممکن است با حرکت مندیبل حین برخی فعالیت های حرکتی مانند جویدن ، خمیازه ، صحبت کردن و ... تغییر کند .
• پوشش آن شامل غدد تولیدکننده موم گوش (Cerumen) است که خاصیت ضدباکتریایی و ضد قارچی و محافظت‌کننده دارد و می تواند از ورود حشرات به داخل مجرای گوش جلوگیری کند.
• کانال گوش به عنوان یک فیلتر آکوستیکی ( به دلیل شکل خاص لوله-مانند با یک انتهای بسته و یک انتهای باز ) عمل می‌کند و باعث تقویت طبیعی حدود 10-15 دسی بلی صداها در محدوده 3 تا 4 کیلوهرتز می‌شود.

3. موم گوش (Cerumen):

• مخلوطی از چربی‌ها و سلول‌های پوستی است که از ورود باکتری‌ها و قارچ‌ها جلوگیری می‌کند.
• خاصیت آنتی‌میکروبیال دارد و نقش مهمی در حفاظت گوش دارد.
• سرومن تنها از طریق غدد سباسه ( چربی ) و سرومنی موجود در بخش غضروفی کانال گوش ترشح می شود .

کارکردهای مهم گوش خارجی

• جمع‌آوری و هدایت صدا: شکل لاله  و کانال گوش خارجی باعث تمرکز و جمع آوری صدا و هدایت آن به پرده صماخ می‌شود.
• فیلتر آکوستیکی: کانال گوش صدا را در فرکانس‌های مهم برای شنوایی انسان تقویت می‌کند. ( فرکانس های 2 تا 5 کیلوهرتز بیشترین اهمیت گفتاری را برای انسان دارند )
• محافظت:  موم گوش و ساختار خمیده کانال ( S شکل ) ، گوش را در برابر آسیب و آلودگی محافظت می‌کند.

گوش میانی (Middle Ear)

تصاویری از استخوانچه های گوش میانی و پرده تمپان که با تکنیک آندوسکوپی از راه شیپور استاش گرفته شده است .

اجزا و عملکرد

1. پرده صماخ (Tympanic Membrane):

• غشای نازک بیضی شکل که گوش خارجی را از گوش میانی جدا می‌کند و ارتعاشات صوتی را به استخوانچه‌ها منتقل می‌کند.
• ضخامت حدود 0.1 میلی‌متر
• TM در کانال گوش به صورت مایل قرار دارد ( زاویه 40 درجه با دیواره تحتانی و 140 درجه با دیواره فوقانی )
• محل و وضعیت این پرده به گونه ای است که گوش را از ضایعاتی که در اثر وزش هوا به طرف داخل سر وارد می شود، محافظت نموده و همچنین کمک می کند تا درجه سرما وگرما و رطوبت نزدیک صماخ عمدتا ثابت باقی بماند، این امر برای نگهداری حالت ارتجاعی پرده صماخ بسیار اهمیت دارد .

نمونه تصویر تهیه شده از کانال گوش و پرده صماخی با ویدیو اتوسکوپ Bebird

2. استخوانچه‌ها (Ossicles):

• سه استخوان کوچک شامل:
  • چکشی (Malleus): در تماس دائمی با پرده صماخ، اولین گیرنده ارتعاشات.
  • سندانی (Incus): استخوانچه میانی که ارتعاش را از چکشی به رکابی منتقل می‌کند.
  • رکابی (Stapes): کوچک‌ترین استخوان بدن انسان که به پنجره بیضی گوش داخلی متصل است.

قسمت بشقاب مانند استخوانچه رکابی ( foot plate ) کاملا اندازه دریچه بیضی ودر مقابل آن قرار گرفته است

شکل واقعی "استخوانچه های گوش میانی" انسان

🔬بر اساس پژوهش های صورت گرفته:

1️⃣استخوانچه رکابی حدود 6.3 میلیمتر طول دارد

2️⃣ استخوانچه سندانی 7 میلیمتر طول و 30 میلی گرم وزن دارد

3️⃣استخوانچه چکشی 8 میلیمتر طول و 25 میلی گرم وزن دارد .

اندازه واقعی کوچکترین استخوان بدن ( استخوانچه رکابی )

3. شیپور استاش (Eustachian Tube):

هوای درون حفره گوش میانی به وسیله شیپور استاش متعادل می گردد. این مجرای باریک ، که ازگوش میانی شروع شده ، به فضای پشت بینی ( ناروفارنکس خلفی ) به نام حلق وارد می شود. شیپور استاش به صورت عادی بسته است ولیکن هنگامی که ما چیزی را ببلعیم، خمیازه بکشیم، عطسه یا سرفه کنیم و یا دربینی خود بدمیم ، باز می شود. شیپور استاش جریان هوا را وارد گوش می سازد و بدین طریق تعادل هوای مطلوب را برای حفره گوش میانی تامین می کند.

کارکردهای مهم  گوش میانی

• تبدیل انرژی صوتی: ارتعاشات هوا در گوش خارجی به ارتعاشات مکانیکی قوی‌تر و با فشار بیشتر تبدیل می‌شود تا در گوش داخلی مایع‌محور به‌درستی منتقل شود. ( افزایش فشار صوتی و جبران اختلاف مقاومت مایع و هوا )
• تقویت صدا: به کمک نسبت مساحت و اهرم استخوانچه‌ها، ارتعاشات صوتی حدود 20 برابر تقویت می‌شوند .
• تنظیم فشار: شیپور استاش فشار را برابر می‌کند و از آسیب به پرده صماخ و کاهش شنوایی جلوگیری می‌کند.
• حفاظت : عضله رکابی با انقباض خود ، زنجیره استخوانچه ای را سفت تر نموده که منجر به افزایش مقاومت در برابر ورود جریان انرژی خواهد شد ؛ این پاسخ یک مکانیسم حفاظتی برای جلوگیری از آسیب به ساختار های ظریف حلزون می باشد .

جهت کسب اطلاعات بیشتر راجع به گوش داخلی و نحوه شنیدن به پارت های بعدی مقاله مراجعه شود

گوش داخلی

ارتباط بین گوش میانی وگوش داخلی از طریق تماس بین استخوان رکابی و دریچه بیضی صورت می‌گیرد.  گوش میانی، خود از مجاری پیچیده‌ای تشکیل یافته که پر از مایع است.  بخشی از ان به نام حلزون گوش  به حس شنوایی ما مربوط می‌شود و بخش مجاری نیم دایره و ارگان های اتولویتی مرتبط با حس تعادل ما می‌باشند. حلزون گوش درست در پشت حفره گوش میانی قرار دارد وبه شکل صدف یک حلزون است.

دریچه بیضی در دیواره خارجی پوشش استخوانی گوش داخلی جای دارد، دردیوار مشترک بین گوش میانی و گوش درونی .

گوش داخلی (Inner Ear)

گوش داخلی مسئول دو وظیفه‌ی بسیار حیاتی است:  شنوایی و حفظ تعادل. ساختار پیچیده‌ای دارد که شامل حلزون (cochlea) برای شنوایی و سیستم دهلیزی (vestibular system) برای تعادل می‌شود.

1. ساختارهای اصلی گوش داخلی

الف) حلزون (Cochlea)

تصویری از حلزون که به کمک میکروسکوپ الکترونی از نمای گوش داخلی ثبت شده است .

• یک ساختار مارپیچی، شبیه به صدف، که حدود 2.5 دور پیچ دارد و پر از مایع است
• ( مایعات گوش داخلی عبارتند از آندولنف ؛ پریلنف و کورتیلنف )

• طول آن حدود 35 میلی‌متر است و به سه کانال تقسیم می‌شود:
  • دستگاه دهلیزی (Scala vestibuli): پر از مایع perilymph.
  • دستگاه تمپانی (Scala tympani): پر از مایع perilymph.
  • دستگاه کوکلئار میانی یا کانال حلزونی (Scala media یا Cochlear duct): پر از مایع endolymph و حاوی اندام کورتی (Organ of Corti).
• دیواره‌ها بین این کانال‌ها شامل غشاء Reissner و غشاء پایه (Basilar membrane) است که نقش کلیدی در تشخیص فرکانس دارد.

ب) اندام کورتی (Organ of Corti)

• در داخل کانال حلزونی واقع شده و شامل سلول‌های مویی (Hair cells) و سلول‌های پشتیبان است.
• سلول‌های مویی به دو نوع تقسیم می‌شوند:
  • سلول‌های مویی داخلی (Inner hair cells): مسئول تبدیل ارتعاشات مکانیکی به سیگنال‌های الکتریکی.
  • سلول‌های مویی خارجی (Outer hair cells): وظیفه تقویت و تنظیم حساسیت شنوایی را دارند.
  • تست OAE عموما پاسخ ها و سلامت سلول های مویی خارجی را بررسی می کند و سلول های مویی داخلی نقش کمی در ایجاد این پاسخ دارند

دیدگاه خود را بنویسید

نام و نام خانوادگی

ایمیل/موبایل (نمایش داده نمیشود)

دیدگاه

ارسال دیدگاه