شنیدن یکی از شگفت‌انگیزترین حس‌های ما انسان‌هاست که دنیای اطراف‌مان را زنده و پویا می‌کند. اما آیا تا به حال فکر کرده‌اید چطور امواج صوتی از محیط وارد گوش شده و به سیگنال‌هایی تبدیل می‌شوند که مغز ما آن‌ها را به صدایی قابل فهم تبدیل می‌کند؟ 

 

سیستم شنوایی، این ساز و کار پیچیده و دقیق، با همکاری بخش‌های مختلف گوش و مغز، به ما این امکان را می‌دهد که نه تنها صداها را بشنویم، بلکه بتوانیم آن‌ها را تشخیص داده، درک کنیم و به آن‌ها واکنش نشان دهیم. در این مقاله با هم به بررسی کامل و ساده عملکرد این سیستم فوق‌العاده می‌پردازیم تا با رازهای پشت پرده شنیدن بیشتر آشنا شویم.

عملکرد سیستم شنوایی به چه نحوی است؟ 

گوش يك عضو پيچيده و حساس است كه قسمت اعظم ساختمان آن در داخل سر قرار دارد .در اين قسمت مختصراً بخش هاي مربوط به سيستم شنوايي را بررسي مي كنيم . گوش را به سه بخش كلي تقسيم مي كنند . ۱- گوش خارجي  Outer Ear۲- گوش مياني  Middle Ear۳- گوش داخلي  Inner Earكه هر بخش وظايف خاصي را به عهده دارد .

 

پیشنهاد مطالعه : نمایمدگی سمعک در تهران

گوش خارجی 

گوش خارجی از لاله گوش و مجرای گوش تشکیل شده است.  مجرای گوش (مجرای شنوایی ) تقریباً به طول ۲٫۵ سانتی‌متر است و انتهای داخلی ان به یک پرده ظریف  و نازک و قابل انعطـاف به نام پرده صـــماخ منتهی می‌شود. این پرده مجرای گوش را کاملاً می‌پوشاند وگوش خارجی را از حفره گوش میانی مجزا می‌سازد.

 

محل و وضعیت این پرده به گونه‌ای است که گوش را از ضایغاتی که در اثر وزش هوا به طرف داخل سر وارد می‌شود، محافظت نموده وهمچنین کمک می‌کند تا درجه سرما وگرما و رطوبت نزدیک صماخ عمدتاً ثابت باقی بماند.  این امر برای نگهداری حالت ارتجاعی پرده صماخ بسیار اهمیت دارد.

 

گوش میانی 

گوش میانی از حفره پر از هوای بسیار کوچکی که در پشت طبل گوش (پرده صماخ) است تشکیل یافته وشامل سه استخوان کوچک  یا غضروف می‌باشد. این استخوان‌ها به نام استخوان چکشی، استخوان سندانی واستخوان رکابی می باشد که در وسط حفره گوش میانی از پرده صماخ تادریچه بیضی به طور معلق قرار دارند. پرده کوچک دیگری در دیوار استخوانی بین گوش میانی وگوش درونی قرار دارد.

 

استخوان چکشی در تماس دائم با پرده صماخ است. یک سر استخوان سندانی نیز به استخوان پکشی متصل است وانتهای دیگر ان به استخوان رکابی وصل می‌باشد.  قسمت بشقاب مانند استخوان رکابی کاملاً اندازه دریچه بیضی ودر مقابل آن قرار گرفته است.

 

شیپور استاش

هوای درون حفره گوش میانی به وسیله شیپور استاش متعادل می‌گردد. این مجرای باریک، که ازگوش میانی شروع شده، به فضای پشت بینی به نام حلق وارد می‌شود.  شیپور استاش به صورت عادی بسته است ولیکن هنگامی که ما چیزی را ببلعیم یا در بینی خود بدمیم، باز می‌شود. شیپور استاش جریان هوا را وارد گوش می‌سازد و بدین طریق تعادل هوای مطلوب را برای حفره گوش میانی تأمین می‌کند.  هرکدام از ما درگوش خود یک شیپور استاش داریم.  

 

گوش داخلی 

ارتباط بین گوش میانی وگوش داخلی از طریق تماس بین استخوان رکابی و دریچه بیضی صورت می‌گیرد.  گوش میانی، خود از مجاری پیچیده‌ای تشکیل یافته که پر از مایع است.  بخشی از ان به نام حلزون گوش  به حس شنوایی ما مربوط می‌شود و بخش مجاری نیم دایره و اوتریکول حس تعادل ما می‌باشد. حلزون گوش درست در پشت حفره گوش میانی قرار دارد وبه شکل صدف یک حلزون است.

 

دریچه بیضی در دیواره خارجی پوشش استخوانی گوش داخلی جای دارد، دردیوار مشترک بین گوش میانی و گوش درونی . حلزون گوش شامل رشته‌های عصبی بسیار حساسی است که به نظر می‌رسد هرکدام در مقابل ارتفاع صوتی بخصوصی حساسند.  چنین تصور شده است که رشته‌های عصبی که به ارتفاع صوتی بلندتری حساسند به طرف انتهای خارجی ساختمان صدف حلزون، نزدیک دریچه بیضی قرار دارند در حالی که ان رشته‌های عصبی که به ارتفاع صوتی کوتاهتری حساسند، در قسمت درونی‌تر مارپیچ حلزونی قراردارند.

 

همه رشته‌های عصبی در حالی که از حلزون گوش خارج می‌شوند بهم پیوسته و یک دسته عصب شنوایی را تشکیل می‌دهند که اطلاعات را به مغز منتقل می‌کند.  تصور می‌رود که اعصاب شنوایی ۳۰۰۰۰ رشته عصبی را در بر می‌گیرد.

 بخش های سیستم شنوایی محیطی

گوش خارجی

گوش خارجی شامل دو بخش اصلی است: لاله گوش و مجرای گوش که اولین مرحله در مسیر شنیدن صداها به شمار می‌آید. وظیفه این بخش، دریافت صداهای محیطی و تقویت آن‌هاست:

 

• لاله گوش به دلیل شکل خاص و برجستگی‌های طبیعی‌اش، صداها را از اطراف جمع‌آوری کرده و به سمت مجرای گوش هدایت می‌کند. همچنین در تعیین جهت منبع صدا نقش مهمی ایفا می‌کند.

• مجرای گوش به شکل لوله‌ای نیمه باز عمل می‌کند و با ایجاد رزونانس صوتی، فرکانس‌های گفتاری (بین ۲ تا ۳ کیلوهرتز) را تقویت می‌کند که این تقویت به درک بهتر کلمات کمک شایانی می‌کند.

 

این مجرا از دو قسمت غضروفی و استخوانی تشکیل شده و در آن غدد چربی و عروق خونی فراوانی وجود دارد. در برخی افراد، فعالیت بیش از حد این غدد باعث تولید جرم گوش می‌شود که اگر مقدارش زیاد شود، ممکن است مجرا را مسدود کرده و باعث کاهش شنوایی شود.

 

با این حال، وجود جرم گوش به مقدار مناسب بسیار ضروری است زیرا:

• از ورود رطوبت به داخل گوش جلوگیری می‌کند.

• مانع رشد و تکثیر باکتری‌ها و قارچ‌های مضر می‌شود.

 

تمیز کردن بیش از حد و دستکاری گوش می‌تواند باعث خشکی، خارش و آسیب به پوست حساس مجرا شود؛ بنابراین باید در تمیز نگه داشتن گوش احتیاط کرد.

 

گوش میانی

گوش میانی نقش حیاتی در انتقال و تقویت صدا دارد و شامل بخش‌های زیر است:

 

• پرده گوش: غشایی نازک و منعطف که امواج صوتی را دریافت کرده و به استخوان‌های گوش میانی منتقل می‌کند.

• زنجیره استخوانی: سه استخوان کوچک به نام‌های چکشی، سندانی و رکابی که به هم متصل‌اند و مانند اهرمی عمل می‌کنند تا ارتعاشات صوتی را به مایعات گوش داخلی برسانند. یکی از سرهای این استخوان‌ها به پرده گوش و سر دیگر به دریچه بیضی در ابتدای حلزون گوش متصل است.

• شیپور استاش: کانالی باریک که گوش میانی را به پشت حلق وصل می‌کند و وظیفه‌اش متعادل کردن فشار هوا در دو طرف پرده گوش است. این کانال به ویژه هنگام بلعیدن، خمیازه کشیدن یا تغییر ارتفاع اهمیت زیادی دارد.

 

گوش میانی نه تنها صدا را تقویت و منتقل می‌کند، بلکه از طریق یک رفلکس محافظتی، در برابر صداهای بسیار بلند واکنش نشان داده و با حرکت استخوان‌ها از آسیب به گوش جلوگیری می‌کند.

 

گوش داخلی

گوش داخلی درون استخوان گیجگاهی جمجمه قرار گرفته و شکلی مارپیچی شبیه حلزون دارد. این قسمت عملکردی دوگانه دارد: شنوایی و تعادل.

 

• بخش شنوایی گوش داخلی شامل حلزونی پر از مایع است که درون آن سلول‌های مویی حسگر قرار دارند. وقتی ارتعاشات صوتی وارد این مایع می‌شود، سلول‌های مویی تحریک شده و حرکت می‌کنند.

• این حرکت سلول‌ها باعث تولید سیگنال‌های الکتریکی می‌شود که از طریق عصب شنوایی به مغز ارسال می‌گردد.

• اندازه و شکل سلول‌های مویی متفاوت است: سلول‌های بلندتر حساس به صداهای بم و سلول‌های کوتاه‌تر حساس به صداهای زیر هستند.

 

به طور کلی، گوش خارجی و میانی وظیفه جمع‌آوری و تقویت صدا را دارند، و گوش داخلی این صداها را به سیگنال‌های الکتریکی قابل فهم برای مغز تبدیل می‌کند.

سیستم شنوایی مرکزی

سیگنال‌های الکتریکی تولید شده در گوش داخلی از طریق عصب شنوایی (عصب هشت) به بخش تحتانی ساقه مغز منتقل می‌شوند. در این منطقه، هسته‌های حلزونی به عنوان ایستگاه‌های پردازش اولیه عمل کرده و سیگنال‌ها را از نظر ویژگی‌هایی مانند زیر و بمی، زمان و شدت طبقه‌بندی می‌کنند.

 

سپس این اطلاعات به تالاموس ارسال می‌شوند؛ تالاموس مرکز هماهنگی اطلاعات حسی از تمام حواس است و آن‌ها را به قسمت‌های مختلف قشر مغز هدایت می‌کند.

 

در نهایت، سیگنال‌ها به لوب گیجگاهی مغز می‌رسند که مسئول تحلیل و رمزگشایی معنای صداهاست. در این مرحله، مغز تصمیم می‌گیرد چگونه به صدا واکنش نشان دهد، مثلاً پاسخ کلامی بدهد یا رفلکس خاصی ایجاد کند.

 

معرفی کلینیک نجوا

کلینیک نجوا با ارائه خدمات تخصصی شنوایی‌سنجی و تامین انواع سمعک، همواره همراه عزیزانی بوده که دچار کاهش شنوایی هستند. این کلینیک با بهره‌گیری از جدیدترین تجهیزات روز دنیا، تشخیص دقیق و مشاوره‌های تخصصی، به شما کمک می‌کند بهترین سمعک متناسب با نیازتان را انتخاب کنید و کیفیت زندگی‌تان را بهبود بخشید.

 

جمع بندی

در نهایت، سیستم شنوایی مجموعه‌ای پیچیده و هماهنگ است که از سه بخش اصلی گوش خارجی، میانی و داخلی تشکیل شده است. گوش خارجی صداها را جمع‌آوری و تقویت می‌کند، گوش میانی نقش انتقال و تقویت بیشتر صداها را بر عهده دارد و گوش داخلی صداها را به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل می‌کند. این سیگنال‌ها سپس توسط سیستم شنوایی مرکزی در مغز پردازش شده و به ما امکان درک و پاسخ به صداها را می‌دهند. درک این فرایند به ما کمک می‌کند بهتر بفهمیم چگونه صداها به گوش ما می‌رسند و چرا مراقبت از سلامت شنوایی اهمیت فراوانی دارد.

 

سوالات متداول درباره عملکرد سیستم شنوایی

سیستم شنوایی چگونه امواج صوتی را دریافت و پردازش می‌کند؟

سیستم شنوایی با همکاری گوش خارجی، میانی، داخلی و مغز عمل می‌کند. امواج صوتی ابتدا توسط لاله گوش جمع‌آوری و به مجرای گوش هدایت می‌شوند، سپس در گوش میانی تقویت شده و در گوش داخلی به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل می‌شوند. این سیگنال‌ها از طریق عصب شنوایی به مغز ارسال شده و در آنجا رمزگشایی و درک می‌شوند.

---

 گوش خارجی چه نقشی در شنیدن صداها دارد؟

گوش خارجی شامل لاله گوش و مجرای گوش است که امواج صوتی را جمع‌آوری و به سمت پرده صماخ هدایت می‌کند. همچنین مجرای گوش با ایجاد رزونانس، فرکانس‌های گفتاری را تقویت کرده و در جهت‌یابی صداها نقش دارد.

---

 چرا وجود جرم گوش به اندازه مناسب برای سلامت گوش مهم است؟

جرم گوش مانع ورود رطوبت و آلودگی به داخل گوش می‌شود و جلوی رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها را می‌گیرد. اما تجمع زیاد آن ممکن است مجرا را مسدود کرده و شنوایی را کاهش دهد.

---

گوش میانی شامل چه بخش‌هایی است و چه وظیفه‌ای دارد؟

گوش میانی شامل پرده گوش، سه استخوان کوچک (چکشی، سندانی و رکابی) و شیپور استاش است. این بخش صدا را تقویت و به گوش داخلی منتقل می‌کند و با تنظیم فشار هوای دو طرف پرده گوش، عملکرد بهینه‌ای دارد.

---

نقش شیپور استاش در گوش چیست؟

شیپور استاش کانالی است که گوش میانی را به پشت حلق وصل می‌کند و با متعادل کردن فشار هوا در دو طرف پرده گوش، به حفظ سلامت و عملکرد صحیح گوش میانی کمک می‌کند.

---

گوش داخلی چگونه صدا را به سیگنال‌های قابل فهم برای مغز تبدیل می‌کند؟

در گوش داخلی، ارتعاشات صوتی باعث حرکت مایع در حلزون گوش می‌شود که سلول‌های مویی را تحریک می‌کند. حرکت این سلول‌ها سیگنال‌های الکتریکی تولید کرده و از طریق عصب شنوایی به مغز فرستاده می‌شود.

---

 تفاوت حساسیت سلول‌های مویی گوش داخلی به صداهای بم و زیر چیست؟

سلول‌های مویی بلندتر در قسمت خارجی حلزون گوش به صداهای بم حساس‌ترند و سلول‌های کوتاه‌تر در قسمت داخلی به صداهای زیر واکنش نشان می‌دهند، که این تنوع به تشخیص دقیق‌تر فرکانس‌های مختلف کمک می‌کند.

---

 سیستم شنوایی مرکزی چه وظیفه‌ای در پردازش صداها دارد؟

سیستم شنوایی مرکزی شامل ساقه مغز، تالاموس و لوب گیجگاهی است که سیگنال‌های الکتریکی را دریافت، سازمان‌دهی، رمزگشایی و معنا‌دار کرده و واکنش مناسب به صدا را مدیریت می‌کند.

---

 چگونه سیستم شنوایی از گوش در برابر صداهای بلند محافظت می‌کند؟

گوش میانی از طریق یک رفلکس محافظتی، حرکت استخوان‌های کوچک خود را تنظیم می‌کند تا از انتقال صدای بسیار بلند به گوش داخلی جلوگیری کند و بدین ترتیب از آسیب به سیستم شنوایی محافظت می‌شود.

---

 چرا مراقبت و سلامت سیستم شنوایی اهمیت دارد؟

سیستم شنوایی نقش کلیدی در ارتباطات و درک محیط دارد. آسیب به هر بخش از این سیستم می‌تواند باعث کاهش شنوایی و اختلال در کیفیت زندگی شود. آشنایی با عملکرد و مراقبت صحیح از گوش، به حفظ سلامت شنوایی و پیشگیری از مشکلات کمک می‌کند.

 

در کلینیک شنوایی و سمعک نجوا تشخیص و درمان انواع کم شنوایی‌ها زیر نظر گروهی از متخصصین انجام شده و در این کلینیک پیشرفته‌ترین و مجهزترین سمعک‌های روز دنیا تجویز و تنظیم می‌شود.

دكتر وحيد مرادي متخصص شنوايي شناسي نوزادان و كودكان - از دانشگاه علوم پزشكي تهران

جهت مشاوره رايگان مي‌توانيد با شماره زير تماس حاصل فرماييد.

02188343584

09109259377

02188828999

02188860666