افت شنوایی و تاثیر آن بر گفتار و زبان

شنوایی، دروازه‌ای حیاتی به دنیای ارتباط و یادگیری است و نقش بنیادینی در رشد گفتار و زبان دارد. کودکان و حتی بزرگسالان برای فراگیری زبان، درک صداها و ساختارهای گفتاری، به دریافت و پردازش صداهای محیط نیاز دارند. افت شنوایی، حتی اگر جزئی باشد، می‌تواند این فرآیند طبیعی را مختل کند و بر توانایی فرد در برقراری ارتباط مؤثر، درک کلمات و توسعه مهارت‌های زبانی تأثیر بگذارد. هرچه تشخیص و مداخله زودتر انجام شود، امکان کاهش پیامدهای منفی افت شنوایی بر گفتار و زبان بیشتر است.

افت شنوایی و تاثیر آن بر گفتار و زبان چگونه است؟

نتایج مطالعات نشان می‌دهد که در طول اولین 12 ماه زندگی، مغز با سرعت بیشتری رشد می‌یابد. مغز انسان یک ساختار سخت نیست بلکه یک ساختار انعطاف‌پذیر با توانایی سازمان‌دهی مجدد بر اساس ورودی های حسی و حرکتی است که این پدیده را نوروپلاستیسیتی می‌نامند. نورون‌های قشر شنوایی در طول 3 سال اول زندگی بالغ می‌شوند و پس از آن تغییر بارزی نمی‌کنند.

نظریه‌های کنونی بیان می‌کند که تحریک قوی فعالیت های الکتریکی، موجب قدرت گرفتن بسیاری از راه‌های سیستم عصبی می‌شود. درحالی‌که نورون های دیگر که توسط فعالیت های الکتریکی تقویت نمی‌شوند شروع به آتروفی می‌کنند و سرانجام ناپدید می‌شوند. مغز در طول سال‌های اول زندگی، نورون‌ها و ارتباطات اضافی که به ندرت از آن استفاده می‌شود را حذف می‌کند.

پس می توان نتیجه گرفت انجام آزمون های شنوایی برای کم شنوایی در کودکان تازه متولد شده امر اساسی و مهم می باشد. در صورت بروز مشکل شنوایی اقدامات درمانی مانند سمعک ، وسایل کمک شنیداری و کلاس های توانبخشی هر چه زودتر برای جلوگیری از عقب افتادن کودک از مراحل رشد طبیعی گفتار و زبان آن انجام شود.

(کودک کم شنوا و میزان قدرت سمعک) با مطالعه جدول زیر میزان افت شنوایی، عوارض آن و راههای درمانی آن به صورت مخنصر نشان داده شده است.

میانگین سطح شنوایی (500-2کیلو)	توصیف	شرایط احتمالی	شنیدن بدون تقویت‌کننده	تأثیرات معلولیت	نیازهای ممکن
کمتر از dB 15	محدوده‌ی طبیعی	کم شنوایی انتقالی	همه‌ی صداهای گفتاری	بدون مشکل	عدم نیاز
15-25dB	کم شنوایی خفیف	کم شنوایی انتقالی، گاهی حسی عصبی	صدای واکه‌ها به‌سختی شنیده می‌شود، ممکن است همخوان‌های بی‌صدا از دست بروند	اختلال شنوایی ملایم در سطح یادگیری زبان	نیاز به سمعک، گفتار خوانی، آموزش شنوایی، گفتاردرمانی، جای مناسب در کلاس
30-25DB	کم شنوایی ملایم	انتقالی یا حسی عصبی	فقط بعضی صداهای گفتاری، صدای واکه‌ها بلندتر	اختلال یادگیری زبان، تا خیر ملایم زبان، مشکلات بی‌توجهی	سمعک،گفتار خوانی،آموزش شنوایی،گفتاردرمانی
50-30dB	کم شنوایی متوسط	افت انتقالی به دلیل اوتیت مدیا مزمن، افت حسی عصبی	تقریباً هیچ صدای گفتاری در سطح مکالمه نرمال نیست	مشکلات گفتاری، عقب‌ماندگی زبانی، اختلال یادگیری، بی‌توجه‌ای	همه ملاحظات بالا + توجه به وضعیت کلاس ویژه
70-50dB	کم شنوایی شدید	حسی عصبی یا آمیخته به دلیل ترکیب اختلال گوش میانی و حسی عصبی	هیچ صدای گفتاری در سطح مکالمه نرمال نیست	مشکلات گفتاری شدید، عقب‌ماندگی زبانی، مشکلات یادگیری، بی‌توجهی	همه ملاحظات بالا+ کلاس های ویژه
70+dB	کم شنوایی عمیق	حسی عصبی یا آمیخته به دلیل ترکیب بیماری گوش میانی و حسی عصبی	هیچ گفتار یا صدای محیط	مشکلات گفتاری شدید، عقب‌ماندگی زبانی، مشکلات یادگیری، بی‌توجهی	همه ملاحظات بالا + کلاس های ویژه

افت شنوایی و تاثیر آن بر گفتار و زبان چگونه است؟

هر روز دوره بحرانی ( critical priod ) ( بیشترین میزان نوروپلاستیسیتی در 3 سال اول زندگی است ) ، حیاتی است؛ هر روز و هفته و ماهی که کودک از گفتار محروم باشد زمان از دست رفته آن سبب می شود که کودک تا چهارمین سال تولد خویش در معرض 46 میلیون کلمه قرار نگیرد .

پس می توان نتیجه گرفت انجام آزمون های شنوایی برای کم شنوایی در کودکان تازه متولد شده امر اساسی و مهم می باشد. در صورت بروز مشکل شنوایی اقدامات درمانی مانند سمعک ، وسایل کمک شنیداری و کلاس های توانبخشی هر چه زودتر برای جلوگیری از عقب افتادن کودک از مراحل رشد طبیعی گفتار و زبان آن انجام شود.

کم شنوایی تا چه حد روی بازشناسی گفتار کودک اثر خواهد داشت ؟

آیا با استفاده از سمعک ، مغز به طور خودکار مهارت های ذهنی از دست رفته را دوباره باز می یابد ؟

بله ، منتهی ممکن است زمانبر باشد و فرد دیگر نتواند همان شنونده ای باشد که پیش از کم شنوایی بود ، البته توانبخشی شنیداری می تواند فرایند بازسازی مغز را سرعت بخشد .

استفاده نکردن از سمعک باعث بدتر شدن شنوایی کودک می شود ؟

بله ، استفاده نکردن از سمعک در کودکی که دچار کم‌شنوایی است ، می‌تواند به صورت جدی و چندجانبه باعث بدتر شدن وضعیت شنوایی و رشد کلی او شود ؛ حتی اگر کم‌شنوایی از نوع غیرپیش‌رونده باشد، عدم تحریک سیستم شنوایی می‌تواند باعث شود که کودک در فهم گفتار (حتی اصوات قابل شنیدن ) ضعف بیشتری نشان دهد. این به معنای بدتر شدن "عملکرد شنوایی" حتی بدون تغییر فیزیکی در گوش است .

جمع بندی

افت شنوایی تنها کاهش توانایی شنیدن نیست؛ بلکه می‌تواند مسیر رشد گفتار و زبان را دچار اختلال کند و در نتیجه کیفیت ارتباطات و تعاملات اجتماعی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. با تشخیص به‌موقع و استفاده از ابزارهای کمکی شنوایی مانند سمعک یا مداخلات گفتاری، می‌توان این اثرات را به حداقل رساند و به فرد کمک کرد تا مسیر طبیعی رشد زبانی و ارتباطی خود را ادامه دهد. درک اهمیت شنیدن و توجه به سلامت شنوایی، کلید حفظ توانایی‌های زبانی و کیفیت زندگی بهتر است.

سوالات متداول درباره افت شنوایی و تاثیر آن بر گفتار

افت شنوایی چه تأثیری بر رشد گفتار و زبان کودکان دارد؟

افت شنوایی می‌تواند درک صداها و ساختارهای گفتاری را مختل کند و باعث تأخیر در یادگیری زبان، کاهش دایره لغات و مشکلات در برقراری ارتباط شود. هرچه تشخیص و مداخله زودتر انجام شود، رشد گفتار و زبان بهتر حفظ می‌شود.

چرا انجام تست شنوایی در نوزادان اهمیت دارد؟

تست شنوایی در نوزادان به شناسایی زودهنگام کم‌شنوایی کمک می‌کند. این اقدام حیاتی است زیرا مغز در سال‌های اولیه زندگی بیشترین انعطاف‌پذیری را دارد و توانایی بازسازی نورون‌های شنیداری را دارد.

دوره بحرانی رشد شنوایی و زبان چه زمانی است؟

بیشترین انعطاف‌پذیری مغز (نورپلاستیسیتی) در ۳ سال اول زندگی رخ می‌دهد. هر تأخیر در تحریک شنوایی در این دوره می‌تواند باعث عقب‌ماندگی در توسعه گفتار و زبان شود.

استفاده از سمعک چه تأثیری بر مهارت‌های شنیداری و زبانی دارد؟

سمعک با تقویت صداها، امکان دریافت و پردازش بهتر گفتار را فراهم می‌کند. هرچند بازسازی کامل توانایی‌های شنیداری زمان‌بر است، توانبخشی شنیداری می‌تواند روند بازسازی مغز را تسریع کند.

چه اتفاقی می‌افتد اگر کودک کم‌شنوا از سمعک استفاده نکند؟

عدم استفاده از سمعک باعث کاهش تحریک سیستم شنوایی و افت مهارت‌های شنیداری و زبانی می‌شود. حتی کم‌شنوایی غیرپیش‌رونده هم بدون تحریک، می‌تواند توانایی درک گفتار را کاهش دهد.

انواع کم‌شنوایی و تأثیر آن بر گفتار چگونه است؟

کم‌شنوایی خفیف (۱۵–۲۵dB): برخی صداها به سختی شنیده می‌شوند؛ اختلال ملایم در یادگیری زبان.
کم‌شنوایی متوسط (۳۰–۵۰dB): بسیاری از صداهای گفتاری شنیده نمی‌شوند؛ مشکلات گفتاری و یادگیری.
کم‌شنوایی شدید و عمیق (۵۰–۷۰dB و بالاتر): هیچ صدای گفتاری عادی شنیده نمی‌شود؛ مشکلات جدی در زبان و گفتار، نیاز به کلاس ویژه و ابزار کمک شنیداری.

آیا مغز پس از کم‌شنوایی قابلیت بازسازی دارد؟

بله، مغز قابلیت بازسازی دارد اما وابسته به تحریک شنوایی است. نورون‌هایی که تقویت نشوند به تدریج از بین می‌روند. استفاده از سمعک و توانبخشی شنیداری می‌تواند این فرآیند را تقویت کند.

چه نقش مستقیمی کم‌شنوایی در یادگیری زبان دارد؟

کودک کم‌شنوا در معرض تعداد کمتری از کلمات و صداها قرار می‌گیرد که این کاهش تجربه شنیداری می‌تواند منجر به تأخیر در یادگیری دستور زبان، تلفظ و درک گفتار شود.

آیا همه کودکان کم‌شنوا نیاز به سمعک دارند؟

نیاز به سمعک بستگی به شدت کم‌شنوایی دارد. کودکان با کم‌شنوایی خفیف تا عمیق ممکن است از سمعک، وسایل کمک شنیداری و کلاس‌های توانبخشی بهره‌مند شوند تا مهارت‌های گفتار و زبان آن‌ها حفظ شود.

چگونه می‌توان اثرات منفی افت شنوایی بر گفتار و زبان را کاهش داد؟

تشخیص زودهنگام، استفاده از سمعک یا وسایل کمک شنیداری، شرکت در کلاس‌های توانبخشی گفتار و آموزش شنوایی، و محیط غنی از صدا و کلمات، کلید کاهش اثرات منفی کم‌شنوایی هستند.