سرگیجه bppv

سرگیجه BPPV وضعیتی

سرگیجه BPPV وضعیتی خوش خیم و مانور های تشخیصی آن

سرگیجه وضعیتی حمله ای خوش خیم شایع ترین علت سرگیجه موقعیتی است.

“خوش خیم” به این معنی است که اگرچه ممکن است ناخوشایند یا ناراحت کننده باشد، به ندرت جدی است ، به جز اینکه احتمال سقوط کردن و افتادن را افزایش می دهد.

“حمله ای” به این معناست که به طور ناگهانی شروع می شود اما فقط برای مدت زمان کمی طول می کشد ، معمولاً کمتر از یک دقیقه.

“وضعیتی” به این معناست که تغییرات خاص در حالت ایستادگی یا حرکت باعث احساس سرگیجه می شود.

پشنهاد مطالعه : درمان سرگیجه

BPPV یک وضعیت تهدید کننده زندگی نیست ، اما می تواند ناراحتی قابل توجهی ایجاد کند. 

در این مقاله ، به علائم ، علل و راه های درمانی آن می پردازیم.

علائم BPPV

• سرگیجه
• گیجی
• احساس سبکی سر
• از دست دادن تعادل
• حالت تهوع یا استفراغ
• مشکلات بینایی
• نستاگموس ، که یک وضعیت پزشکی است و باعث ایجاد حرکات سریع و غیر ارادی چشم می شود.

علائم BPPV در افراد مختلف از نظر شدت و مدت زمان متفاوت است. تغییر جزئی در وضعیت سر ممکن است در بعضی از افراد علائم شدید ایجاد کند ، در حالی که در دیگران حرکت سریع یا شدید سر ممکن است فقط علائم خفیف ایجاد کند.

اگرچه سرگیجه معمولاً کمتر از یک دقیقه طول می کشد ، اما سایر علائم ممکن است برای چند روز یا هفته ادامه یابد.

علت ها و محرکات

گوش داخلی دو ساختار یا بخش مختلق دارد:

• حلزون ارتعاشات صدا را به تکانه های عصبی تبدیل می کند ، که مغز آن ها را به عنوان صدا تفسیر می کند.
• سیستم دهلیزی اطلاعاتی در مورد موقعیت بدن ارائه می دهد و در تعادل و هماهنگی نقش اساسی دارد. از لابیرنت استخوانی ، لابیرنت غشایی و کانالهای نیم دایره ای تشکیل شده است.

1 کریستال های کلسیم کربنات در گوش داخلی

BPPV هنگامی رخ می دهد که کریستال های کربنات کلسیم ، که معمولاً در لابیرنت غشایی قرار دارند، به یک یا چند کانال نیم دایره حرکت می کنند.

حرکت سر می تواند باعث سرگیجه شود زیرا بلورهای جامد به جاذبه زمین پاسخ می دهند. موقعیت و حرکات زیر می تواند سرگیجه را در افرادی که مبتلا به BPPV هستند تحریک کند:

• چرخاندن سر
• دراز کشیدن روی پهلوی سر
• چرخیدن در رختخواب
• خم کردن سر به جلو
• تکیه دادن سر به عقب

تشخیص

پزشک می تواند BPPV را پس از بررسی علائم و سابقه پزشکی فرد تأیید کند. 

آنها ممکن است معاینه جسمی را انجام دهند و گوش را برای علائمی که می تواند شرایط اساسی دیگری را نشان دهد ، معاینه کنند.

آزمایشاتی که پزشک می تواند برای تشخیص بیماری BPPV از آنها استفاده کند شامل موارد زیر است:

• آزمون دیکس هالپایک: در طی این آزمایش، فرد روی پشت خود دراز می کشد و پزشک سر فرد را می چرخاند. در صورتی که فرد بی پی پی وی داشته باشد ، این حرکات باید در فرد ایجاد سرگیجه کنند. همچنین پزشک به دنبال حرکات سریع چشم خواهد بود که نشان دهنده وجود نستاگموس است.
• الكترونیستاگموگرافی (ای ان جی): پزشک از این آزمایش برای ثبت حرکات چشم فرد در شرایط مختلف ، مثلاً هنگام نگاه کردن به نور یا حرکت دادن سر استفاده می کند.
• الکتروانسفالوگرام (ای ای جی): پزشک می تواند از EEG برای اندازه گیری فعالیت مغز و رد کردن احتمال هرگونه شرایط زمینه ای عصبی استفاده کند.
• اسکن ام آر آی: اگر پزشک نتواند تشخیص را تأیید کند ، ممکن است از MRI برای معاینه سر و گوش داخلی استفاده کند.

درمان:

درمان های BPPV عمدتاً بر بهبود پایداری بینایی و کاهش سرگیجه و گیجی تمرکز دارند.

درمان های مؤثر برای BPPV شامل موارد زیر است

1. مانوور ایپلی: شامل انجام یک سری حرکات خاص برای سر به منظور خارج کردن کریستالهای کربنات کلسیم از کانالهای نیم دایره ای است.

• با نشستن در لبه تخت شروع کنید.
• سر را 45 درجه به راست بچرخانید.
• روی پشت دراز بکشید ، سر رادر حالت چرخیده نگه دارید و به مدت 30 ثانیه نگه دارید.
• سر را طوری بچرخانید که از سمت چپ 45 درجه باشد ، سپس به مدت 30 ثانیه نگه دارید.
• بدن را به سمت چپ بچرخانید ، سپس 30 ثانیه نگه دارید.
• در سمت چپ بنشینید.
• این مراحل را از طرف دیگر تکرار کنید ، ابتدا سر را به سمت چپ بچرخانید.

2 مانوور ایپلی

مانورهای تغییر مکان برای درمان BPPV بسیار مفید هستند. 

در یک مطالعه مورد اعتماد در سال 2019 با 359 نفر مبتلا به BPPV ، محققان دریافتند که مانورهای جابجایی 1 ماه پس از درمان 75 تا 100 درصد موفقیت داشته اند.

پزشک ممکن است به فرد توصیه کند که چند روز پس از انجام مانوور ، سر خود را به حالت ایستاده نگه دارد. انجام این کار از بازگشت کریستالها به کانالهای نیم دایره جلوگیری می کند.

1. تمرین های برندت-داروف: این تمرینات نسبت به مانور ایپلی از منبع اطمینان کمتری برخوردار هستند زیرا لزوما کریستال های کربنات کلسیم را از کانال های نیم دایره جدا نمی کنند و درعوض ، این تمرینات همه ساختارها را پخش میکنند. با این حال ، تمرینات برندت-داروف می تواند به کاهش علائم سرگیجه کمک کند.

برای انجام تمرینات برندت-داروف:

• در حالت عمودی و نشسته در حاشیه تخت شروع کنید.
• در سمت چپ دراز بکشید ، سر را به سمت راست بچرخانید تا صورت به سمت سقف قرار گیرد.
• به مدت 30 ثانیه در همین وضعیت بمانید.
• بنشینید و به وضعیت شروع برگردید.
• این تمرین را در سمت راست تکرار کنید.

3 تمرینات برندت داروف

ممکن است برخی از افراد بعد از اتمام مجموعه ای از تمرینات برندت – داروف احساس گیجی یا سبکی سر کنند. 

اگر این مورد باشد، باید منتظر بمانند تا گیجی قبل از ایستادن از بین برود. 

در صورت مشاهده علائم جدید یا بدتر شدن علائم افراد باید از انجام این تمرینات دست بکشند.

1. بتاهیستین: بتاهیستین دارویی است که پزشکان برای درمان سرگیجه و بی پی پی وی استفاده می کنند. در یک مطالعه مورد اعتماد در سال 2017 ، 305 بزرگسال مبتلا به سرگیجه وستیبولار به مدت 60 روز هر روز 48 میلی گرم بتاهینستین دریافت کردند. در پایان دوره درمانی ، طبق گفته پزشکان ، 4/94 درصد از شرکت کنندگان به درمان پاسخ مثبت دادند. بخش قابل توجهی از شرکت کنندگان کاهش علائم مربوط به سرگیجه مانند تهوع ، استفراغ و ضعف را تجربه کردند.

نکات کلی برای زندگی با BPPV شامل موارد زیر است:

• پیگیری حرکات سر و موقعیت های سر که باعث سرگیجه می شوند
• از انجام حرکات ناگهانی سر خودداری کنید
• برای جلوگیری از حرکت کریستال های کلسیم ، سر را به حالت عمودی نگه دارید

هنگام ایجاد گیجی یا سرگیجه، حرکت سر به آرامی در وضعیت خنثی یا دراز کشیدن روی تختخواب یا نیمکت می تواند کمک کننده باشد. صبر کنید تا این علائم برطرف شوند.

در کلینیک شنوایی و سمعک نجوا تمام ارزیابی های مربوط به شنوایی و تعادل در کودکان و بزرگسالان انجام می شود. تمامی درمان های توانبخشی تعادل و سرگیجه نیز زیر نظر کادر مجرب متخصصین انجام می شود.

آناتومی سیستم دهلیزی

سیستم دهلیزی به همراه سیستم بینایی و پیکری وطیفه ثبات بدن را بعهده دارند.

سیستم دهلیزی شامل مجاری نیم دایره ( مجرای خلفی، قدامی و افقی)، ساکول و اتریکول می باشد.

مجاری نیم دایره در محل شروع خود دارای بخش برجسته ای به نام آمپول می باشند و محل استقرار سلول های گیرنده حسی به نام کریستا است.

از راس کریستا تا بخش فوقانی آمپول، ماده ژلاتینی مانندی به نام کوپولا قرار دارد که دارای وزنی برابر با آندولنف می باشد و به عبارت دیگر بی وزن است.

سلول های گیرنده حسی در بخش ساکول و اتریکول نیز ماکولا می باشد.

شکل1. مجاری نیم دایره و نحوه تحریک آن (سرگیجه BPPV )

شکل2. نمایی از ماکولای ساکول و اتریکول (سرگیجه BPPV )

سرگیجه BPPV خوش خیم وضعیتی و مانور های تشخیصی آن

BPPV شاید یکی از معمول ترین دلایل سرگیجه در بین بزرگسالان باشد.

علایم BPPV معمولا در بیشتر از 85 درصد بیماران با درمان اول از بین می رود.

علائم BPPV

سرگیجه های کوتاه مدت زمانی که سر در وضعیت های مشخص حرکت می کند

شیوع بیماری در تمام سنین در بزرگسالان( در کودکان نیز غیرمعمول نیست)

BPPV به طور ناگهانی اتفاق می افتد اما همچنین می تواند به دنبال

• ضربه به سر
• لابیرنتیت
• ایسکمی در شریان دهلیزی قدامی

دیده شود.

برای بیمارانی که دوره های سرگیجه بیشتر اتفاق بیفتد، این اختلال می تواند ناراحت کننده و بر فعالیت های روزانه فرد تاثیر منفی داشته باشد.

وضعیت های معمول که باعث ایجاد سرگیجه می شود:

• چرخش در تختخواب
• دراز کشیدن
• خم کردن سر
• بالا نگاه کردن

دیگر شکایات بیماران شامل:

• عدم تعادل(ساعت ها یا روزها بعد از اتمام سرگیجه)
• سبکی سر
• احساس شناور بودن

مکانیسم BPPV

نظریه کوپولاتیزیس:

دژنراسیون ذرات از اتریکول (احتمالا تکه های اتوکنیا) و چسبیدن این ذرات به کوپولای کانال خلفی (مجرای نیم دایره) که باعث

حساس شدن آنها به جاذبه می شود.

احتمالا چسبیدن ذرات به روی کوپولا سبب سنگین شدن غلظت کوپولا و درنتیجه سبب خم شدن کوپولای کانال خلفی به

هنگام حرکت سر می شود.

علایم آن به صورت سرگیحه، نیستاگموس و حالت تهوع می باشد.

همچنین به علت اینکه کوپولا در حالت خم شده تا زمانی که فرد در وضعیت تحریک قرار دارد باقی می ماند، نیستاگموس و

سرگیجه ادامه دارند اما ممکن است از شدت آن مقداری کم شود.

پس به طور کلی کوپولاتیزیس با این علایم شناسایی می شود:

• شروع ناگهانی سرگیجه زمانی که فرد در وضعیت تحریک کردن قرار می گیرد
• وجود نیستاگموس ( تا زمانی که سرگیجه باشد وجود دارد)
• سرگیجه و نیستاگموس مداوم تا زمانی سر در وضعیت تحریک باشد
• این فرم از سرگیجه کمتر معمول است.

نظریه کانالیتازیس

دژنراسیون ذرات به کوپولا کانال خلفی نمی چسبند بلکه در داخل اندولف کانال گوش به طور آزادانه شناور هستند.

علایم شناسایی کانالیتازیس

• تاخیر در شروع سرگیجه (1 تا 40 ثانیه بعد از قرار گرفتن در وضعیت تحریک)
• وجود نیستاگموس (تا زمانی که سرگیجه باشد وجود دارد)
• نوسان در شدت سرگیجه ونیستاگموس ( ابتدا افزایش، سپس کاهش و در نهایت در 60 ثانیه ناپدید می شود)
• این نوع از BPPV بسیار معمول است.

میزان درگیری مجاری نیم دایره در BPPV

بیشترین درگیری مجرای نیم دایره در کانال خلفی(76 درصد بیماران) و سپس کانال قدامی (13 درصد بیماران) و کمترین درگیری در کانال افقی با 5 درصد بیماران مشاهده می شود.

تشخیص BPPV

برای تشخیص و انجام مانور بهتر است  از گوشی که درگیر نمی باشد شروع کنیم با این کار باعث کاهش احتمال حالت تهوع در بیمار می شویم.

( با استفاده از اطلاعاتی که از تاریخچه گیری بیمار بدست می آوریم میتوان گوش غیردرگیر را شناسایی کرد)

همچنین برای بیماران با حالت تهوع شدید یا تاریخچه داشتن استفراغ با سرگیجه بهتر است مانور را با سرعت کمتری انجام دهیم.

( البته کاهش سرعت مانور سبب کاهش احتمال برانگیخته شدن نیستاگموس می شود).

شناسایی کانال درگیر با استفاده از نیستاگموس در طول مانور دیکس هالپیک:

مانورهای تشخیصی BPPV

1. مانور دیکس هالپیک
2. مانور Side lying
3. مانور Roll

مانور دیکس هالپیک ( یا مانور Barany)

این مانور از معمول ترین روش های تشخیص BPPV می باشد.

این مانور برای تشخیص BPPV کانال خلفی و قدامی مناسب می باشد بنابراین باید به جهت نیستاگموس دقت کرد.

در این تست، سر بیمار 45 درجه به صورت افقی به طرف گوش مورد آزمایش می چرخد در حالیکه بیمار بر روی تخت نشسته است.

سپس سر بیمار به سرعت به طرف لبه تخت قرار می یگرد به طوری که 30 درجه زیر سطح افق قرار بگیرد.

( به شکل زیر دقت کنید. )

شکل3. مانور تشخیصی دیکس هالپیک برای مجاری نیم دایره خلفی و قدامی (سرگیجه BPPV )

سپس در حالیکه سر بیمار از لبه تخت آویزان است نیستاگموس و سرگیجه فرد بررسی می شود.

(فرد باید حداقل حدود 30 ثانیه در این حالت باشد زیرا  در بیشتر موارد سرگیجه و نیستاگموس در چندین ثانیه بعد از تغییر پوزیشن ظاهر می شوند

اما گاهی ممکن است به علت چسبیده بودن ذرات در کانال بیشتر طول بکشد)

سپس سر بیمار با حفظ زاویه 45 درجه به حالت اولیه (حالت نشسته) برگردانده می شود

و مجدد سرگیجه و نیستاگموس بیمار بررسی می شود.

سپس برای گوش دیگر این کار را مجدد انجام میدهیم.

اگر BPPV وجود داشته باشد زمانی که گوش درگیر رو به پایین است سرگیجه و نیستاگموس دیده می شود.

مانور Side lying

مانور Side lying همانند مانور دیکس هالپیک برای تشخیص BPPV در کانال خلفی و قدامی مناسب می باشد.

در این مانور بیمار بر روی تخت می نشیند و سر 45 درجه به دور از گوش مورد آزمایش( بررسی گوش راست، سر به طرف گوش چپ) قرار می گیرد

و سپس بیمار به سرعت در جهت مخالف سر (یعنی سمت راست) می خوابد.

نیستاگموس و سرگیجه بیمار در حالت خوابیده بررسی می شود.

سپس بیمار به حالت اولیه( حالت نشسته) بر می گردد در حالیکه سر در همان وضعیت 45 درجه قرار دارد.

مجددا نیستاگموس و سرگیجه بررسی می شوند.

بعد از چند دقیقه که سرگیجه و نیستاگموس ناپدید شدند، همین حرکت برای سمت مقابل انجام می شود.

زمانی که بیمار به سمت گوش درگیر می خوابد، نیستاگموس و سرگیجه ظاهر می شود اما به سمت گوش غیردرگیر علایمی مشاهده نمی شود.

(به شکل زیر دقت کنید)

شکل4. مانور تشخیصی side lying برای مجاری نیم دایره خلفی و قدامی (سرگیجه BPPV )

این تست می تواند جایگزین مناسبی برای تست دیکس هالپیک بخصوص در  بیمارانی که

• نمی توانند سرخود را خم کنند( از تخت آویزان کنند)
• یا نمی توانند به پشت بخوابند باشد.

مانور Roll

در بیماران با درگیری کانال افقی مانور دیکس هالپیک مناسب نمی باشد و می توانیم از مانور Roll استفاده کنیم.

بیمار به حالت Supine قرار می گیرد و سر با زاویه 20 درجه به سمت بالا قرار می گیرد.

سپس سر به سرعت به یک طرف می چرخد و تا 1 دقیقه در همین حالت می ماند.

آزمایشگر نیستاگموس و سرگیجه بیمار را در این حالت بررسی می کند.

سپس سر به آرامی به حالت اولیه ( یعنی خط وسط بر میگردد) و سپس به سرعت به طرف مخالف می چرخد.

در BPPV کانال افقی، زمانی که بیمار سر خور دا به راست یا چپ می چرخاند نیستاگموس و سرگیجه مشاهده می شود ( به دلیل حرکت عقب و جلوی ذرات در کانال)

سرعت فاز کند نیستاگموس، مدت زمان نیستاگموس و شکایت بیمار از سرگیجه در طرف درگیر بیشتر از سمت غیر درگیر می باشد.

در این نوع BPPV، جهت نیستاگموس بستگی به نوع درگیری دارد( کانالیتازیس یا کوپولاتیزیس).

در نوع کانالیتازیس، نیستاگموس از نوع geotropic( زمین زن یا فاز تند به سمت زمین) می باشد و به سرعت ناپدید می شود(خستگی پذیر است).

اما در نوع کوپولاتیزیس بر خلاف نوع بالا، نیستاگموس از نوع apogeotropic ( زمین گریز یا فاز تند به دور از زمین) می باشد و این نوع نیستاگموس پایدار است.

(به شکل زیر دقت کنید)

شکل5. مانور تشخیصی Roll برای مجاری نیم دایره افقی (سرگیجه BPPV)

بیماری منییر چه نوع بیماری است و درمان آن به چه صورت است ؟