پیرگوشی یا کم شنوایی ناشی از سن
با گذر زمان، گوش‌های ما هم مانند دیگر اعضای بدن دستخوش تغییر می‌شوند و ممکن است صداها دیگر همان وضوح و شفافیت سابق را نداشته باشند. پیرگوشی یا همان کم‌شنوایی ناشی از سن، یکی از رایج‌ترین مشکلات شنوایی در سالمندان است و می‌تواند کیفیت زندگی و ارتباط با اطرافیان را تحت تأثیر قرار دهد.
تصور کنید وقتی با عزیزانتان صحبت می‌کنید، مجبورید چند بار جمله‌ای را تکرار کنید یا هنگام تماشای فیلم، بخش زیادی از دیالوگ‌ها را از دست می‌دهید؛ این تجربه می‌تواند هم برای شما و هم برای اطرافیانتان خسته‌کننده باشد.
در این مقاله، به شما توضیح می‌دهیم پیرگوشی چگونه رخ می‌دهد، چه عواملی در آن نقش دارند، چگونه می‌توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد و چه راهکارهایی برای حفظ شنوایی و بهبود ارتباط با محیط اطراف وجود دارد. با ما همراه باشید تا به دنیای شنیدن بهتر و زندگی با کیفیت‌تر قدم بگذارید.
چرا با افزایش سن دچار کم‌شنوایی می‌شویم؟
با گذر زمان، گوش ما هم مانند دیگر اندام‌ها ممکن است دچار تغییر شود و کیفیت شنوایی کاهش پیدا کند. این کاهش شنوایی مرتبط با سن که به آن پیرگوشی می‌گویند، شایع‌ترین دلیل افت شنوایی در سالمندان است. البته کم‌شنوایی می‌تواند عوامل دیگری هم داشته باشد، از جمله قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض صداهای بلند.
قرار گرفتن مداوم در محیط‌های پرصدا می‌تواند به سلول‌های مویی گوش آسیب برساند. این سلول‌ها نقش حسگرهای شنوایی را دارند و وقتی آسیب ببینند، توانایی گوش در تشخیص صداها کاهش پیدا می‌کند.
عوامل دیگر هم می‌توانند در کم‌شنوایی نقش داشته باشند:
-
بیماری‌های مزمن: فشار خون بالا و دیابت می‌توانند به کاهش شنوایی کمک کنند.
-
داروهای خاص: برخی داروها، از جمله بعضی داروهای شیمی‌درمانی، می‌توانند سلول‌های شنوایی را تحت تاثیر قرار دهند.
-
مشکلات ساختاری گوش: گاهی اختلال در پرده گوش یا استخوان‌های کوچک گوش میانی باعث کاهش انتقال صدا به گوش داخلی میشود.
در بسیاری از سالمندان، کم‌شنوایی ناشی از سن معمولاً با آسیب ناشی از سر و صدا ترکیب میشود.
آیا می‌توان از پیرگوشی جلوگیری کرد؟
تا امروز، دانشمندان روشی قطعی برای جلوگیری از پیرگوشی پیدا نکرده‌اند. با این حال، می‌توان از کاهش شنوایی ناشی از صداهای بلند جلوگیری کرد:
-
از منابع صدای زیاد، مانند موسیقی با حجم بلند، تیراندازی، ماشین‌های چمن‌زنی و ابزار صنعتی پرصدا دوری کنید.
-
مدت زمان مواجهه با صداهای بلند را کاهش دهید.
-
از محافظ گوش مانند ایربادهای مخصوص (ear plug) یا گوشی‌های صداگیر (ear muff) استفاده کنید.
این اقدامات ساده می‌توانند به حفظ شنوایی شما کمک کنند.
چگونه متوجه پیرگوشی شویم؟
برای تشخیص احتمال کم‌شنوایی، می‌توانید از خود این سؤالات را بپرسید. اگر به سه سؤال یا بیشتر پاسخ «بله» بدهید، بهتر است شنوایی خود را بررسی کنید:
-
هنگام ملاقات با افراد جدید، صدای آنها را به سختی می‌شنوید؟
-
هنگام صحبت با اعضای خانواده، احساس ناامیدی از شنیدن دارید؟
-
در محیط کاری، صحبت‌های همکاران یا مشتریان را نمی‌فهمید؟
-
احساس می‌کنید شنوایی شما محدود شده است؟
-
هنگام ملاقات دوستان یا آشنایان، شنیدن صداها دشوار است؟
-
در فیلم یا تئاتر درک گفتار مشکل است؟
-
کم‌شنوایی باعث مشاجره با خانواده میشود؟
-
تلویزیون یا رادیو را باید بلندتر از دیگران گوش کنید؟
-
کم‌شنوایی زندگی اجتماعی شما را محدود کرده است؟
-
در رستوران، شنیدن صدای خانواده یا دوستان مشکل است؟
اقدامات لازم در صورت وجود کم‌شنوایی
اگر فکر می‌کنید دچار پیرگوشی شده‌اید، مهم‌ترین قدم مراجعه به متخصص است:
-
متخصص گوش و حلق و بینی (ENT): تشخیص و درمان مشکلات پزشکی گوش، پرده گوش و استخوان‌های کوچک گوش میانی.
-
ادیولوژیست (متخصص شنوایی): اندازه‌گیری دقیق نوع و شدت کم‌شنوایی و ارائه راهکارهای مناسب، از جمله تجویز سمعک.
روش‌ها و ابزارهای کمک شنوایی
نوع درمان بستگی به شدت کم‌شنوایی دارد. متداول‌ترین ابزارها عبارتند از:
-
سمعک‌ها: دستگاه‌های الکترونیکی که صداها را تقویت می‌کنند و پشت یا داخل گوش قرار می‌گیرند. انتخاب و تنظیم صحیح سمعک باید توسط متخصص انجام شود.
-
وسایل کمک شنوایی دیگر: تقویت‌کننده صدای تلفن همراه، برنامه‌های هوشمند، سیستم‌های حلقه شنوایی در مکان‌های عمومی.
-
لب‌خوانی و گفتارخوانی: تمرکز بر حرکات دهان و بدن گوینده برای درک بهتر مکالمات.
نکات برای انتخاب سمعک سالمندان
-
برای سالمندان با مشکلات حرکتی، سمعک‌های پشت گوشی با سایز متوسط راحت‌تر هستند.
-
باتری بزرگتر برای راحتی تعویض مناسب است.
-
قدرت تقویت سمعک بهتر است قابل تنظیم باشد تا در آینده امکان افزایش صدا وجود داشته باشد.
راهکارهای ارتباطی با سالمندان کم‌شنوا
-
کم‌شنوایی را بپذیرید: تغییر شرایط را قبول کنید و صبور باشید.
-
روش گفت‌وگو را تغییر دهید:
-
مستقیم با فرد صحبت کنید و توجه او را جلب کنید.
-
در محیط‌های کم‌صدا صحبت کنید.
-
از نشانه‌های بصری و اشاره‌ها استفاده کنید.
-
با سرعت مناسب و واضح صحبت کنید، فریاد نزنید.
-
تشویق به مراجعه به متخصص شنوایی: همراهی در ملاقات‌ها و برنامه‌ریزی جلسات مشاوره می‌تواند مفید باشد.
-
توانبخشی شنوایی: آموزش استفاده صحیح از سمعک و سایر ابزارها، مدیریت مکالمات و بهبود ارتباط اجتماعی.
-
صبور باشید: سازگاری با کم‌شنوایی زمان می‌برد؛ رفتار مثبت و حمایتگرانه نقش کلیدی دارد.
کم شنوایی ناشی از سن یا پیرگوشی: آیا شما نیاز دارید تا صدای تلویزیون را بلند تر کنید یا راحت تر هستید که با زیرنویس فیلم ببینید؟
آیا معمولا آنچه گفته شده را درست متوجه نمی شوید یا اینکه نیاز دارید تا از دیگران بخواهید که گفته ی خود را تکرار کنند؟
آیا برای فهمیدن گفته ی نوه ی خود مشکل دارید؟
آیا برای شنیدن صدای جریان آب یا چهچه پرندگان مشکل دارید؟
آیا صدای زنگ زدن تلفن یا در را نمی شنوید؟
آیا برای شنیدن گفت و گو ها در محیط های شلوغ و مهمانی ها مشکل دارید؟
آیا مدام از فرزندان یا نوه های تان می خواهید که بلند تر صحبت کنند یا حرف خود را تکرار کنند؟
اگر جواب این سوال ها بله است پس شما دچار کم شنوایی شده اید.
علت این کم شنوایی می تواند به دلیل افزایش سن شما باشد.
به این نوع کم شنوایی ، پیرگوشی می گویند.
افزايش سن فرد یک روند طبیعی است که باعث تغییرات در عملکرد طبیعی اندام ها می شود مثلا چشم هاي سالمندان ديگر خوب نمي بيند و از عينک استفاده مي کنند.
پوست آنها چروک شده، حجم عضلاتشان کاهش يافته و استخوان بندي بدنشان همچون دوران جواني نيست و خم شده اند. گوش انسان نیز مانند دیگر اعضا به مرور شروع به ضعيف شدن مي کند.
پیشنهاد مطالعه : سمعک داخل گوشی - سمعک پشت گوشی
شروع کم شنوايي با چه علائمي همراه است؟
با افزايش سن و به خصوص بعد از سن 50 سالگي کم کم فرد صداهاي آهسته و پچ پچ مانند را کمتر مي شنود و در درک جملات بخصوص در مکان هاي شلوغ يا جاهايي که چند نفر باهم حرف مي زنند دچار مشکل مي شوند.
اکثر افراد مسن کم شنوا ابتدا بيان مي کنند صدا را مي شنوم ولي مفهوم نيست يا مي گويند:
صدا را مي شنوم ولي تشخيص نمي دهم چه مي گويند.
به مرور با افزايش کم شنوايي فرد سالمند قادر به شنيدن صدا هم نخواهد بود و فقط با صداي بلند مي تواند بشنود.
همچنين براي آنکه صداي خود را بشنود مجبور است با صداي بلند حرف بزند.
با افزايش بيشتر سن ميزان کم شنوايي بيشتر مي شود و اگر افت شنوايي بيمار به حد ملايم تا متوسط برسد به شدت در شنيدن صداها دچار مشکل خواهد شد و در اين مرحله لازم است براي آنها سمعک هاي هوشمند زير نظر متخصص شنوايي شناسي تجويز گردد.
همچنين در تعدادي از افراد سالمند پيرگوشی با وزوز گوش همراه است.
در هنگام مراجعه به کلينيک شنوایی بيان مي کنند گوش هاي مان زنگ ميزند يا گوش هايمان وز وز مي کند.
چه عواملي سبب مي شوند پيرگوشی رخ دهد؟
طبق مطالعات انجام شده عوامل متعددي مي تواند سبب پيرگوشی شوند.
براي مثال:
- رژيم غذايي ناسالم
- کار کردن در محيط هاي پر سر و صدا
- استفاده زياد از هندزفري و هدفون
- ضربه به سر
- فشار خون بالا
- مشکلات قلبي و کليه
- و غيره
حال شايد براي شما سوال ايجاد شود اگر تمامي موارد بالا را رعايت کنيم آيا دچار پيرگوشی مي شويم؟
بله. زيرا هميشه عوامل ژنتيکي يکي از مهمترين علت هاي پيرگوشی است.
آيا پيرگوشی و وزوز گوش در همه افراد سالمند رخ مي دهد؟
خير. پيرگوشی و ساير بيماري هايي که در سنين بالا رخ مي دهد براي تمامي افراد سالمند رخ نمي دهد.
اما طبق مطالعات مشخص شده است از هر 100 فرد سالمند بالاي 60 سال 76 نفر از آنها مشکل کم شنوايي دارند.
همچنين طبق مطالعات از هر 100 سالمند با مشکل کم شنوايي حدود 60 نفر اآنها از وزوز گوش در يک گوش يا دو گوش خود رنج ميبرند.
آيا پيرگوشی سبب آلزايمر و فراموشي مي شود؟
بله. طبق شواهد به دست اماده يکي از مهمترين علت هايي که فرد سالمند دچار آلزايمر شده است عدم استفاده از سمعک بوده است.
حس شنوايي مهمترين حس بدن است و ارتباط مستقيمي با حافظه و مسائل شناختي و تجزيه و تحليل دارد.
ازاين رو اگر فرد دچار کم شنوايي شود و از سمعک استفاده نکند احتمال آلزایمر به طور قابل توجهی افزایش می یابد.
پيرگوشی دو گوش يا يک گوش را درگير مي کند؟
پيرگوشی اتفاقي است که خود را در دو گوش نشان مي دهد.
اما هميشه به اين صورت نخواهد بود که کم شنوايي دو گوش دقيقا شبيه هم باشند.
براي مثل در يک فرد سالمند که راننده تاکسي است شاهد پيرگوشی هستيم اما ميزان کم شنوايي در گوش چپ بيشتر است و علت آن باز گذاشتن شيشه سمت چپ است که سبب مي شود همواره باد با سرعت زياد به گوش برخورد کند.
ایا می توان از پيرگوشی جلوگيري کرد؟
هميشه براي بسياري از انسان ها این سوال مطرح مي شود چگونه از کم شنوايي و به خصوص پيرگوشی در سنين بالا جلوگيري کنيم.
اگر موارد زير را رعايت نماييد بدون شک احتمال کم شنوايي در سنين بالا به شدت کاهش مي يابد:
- در رژيم غذايي روزانه خود از ميوه و سبزي استفاده کنيد. رژيم هاي غذايي دريايي بسيار مفيد هستند. در کل مشخص شده است ويتامين D، ويتامين C و ويتامين B در حفظ و سلامت حلزون و عصب گوش مفيد هستند.
- در سنين نوجواني و جواني از هدفون و هندزفري زياد استفاده نکنيد. زيرا اگر موسيقي را با شدت بالا و در مدت زمان طولاني استفاده کنيد سبب مي شود سلول ها و عصب هاي شنوايي دچار خستگي شوند که در طولاني مدت سبب افت شنوايي مي شوند. مدت زمان مجاز براي استفاده از هندزفري در روز 45 دقيقه است و بايد ولوم صدا کمتر از 70درصد باشد. يعني اگر تلفن همراه شما ولومش از 1 تا 10 است نبايد ولوم را بيشتر از 7 کنيد
- در سنين جواني به طور منظم ورزش کنيد. ورزش سبب جريان منظم خون در کل بدن و از جمله حلزون گوش مي شود و اين خونرساني بهتر سبب سلامت و حفاظت بيشتر از گوش و شنوايي مي شود.
- در سنين جواني هميشه فشار خون و چربي خون را چکاپ کنيد زيرا اين دو مورد بشدت روند پير گوشي را سريعتر مي کنند.
- اگر محيط کار شما در کارخانه يا محيط هاي پر سر و صدا است حتما بايد از قالب هاي ضد صوت استفاده کنيد. اين قالب ها سبب مي شوند صداي رسيده به داخل گوش کمتر شود که در نهايت سبب آسيب کمتر مي شود.
چه درمان هایی برای پيرگوشی در دسترس است؟
تاکنون درمان پزشکي يا دارويي يا جراحي خاصي براي پيرگوشی و ساير کم شنوايي های حلزون و عصب معرفي نشده است. بهترين راه حل براي درمان کم شنوايي ناشي از پيرگوشی استفاده از سمعک است.
سمعک ها در انواع شکل ها و سايزها ساخته مي شوند.
هرچه ميزان کم شنوايي فرد سالمند بيشتر شود اندازه سمعک هم بالطبع بزرگ تر مي شود.
کم شنوايي ناشي از پيرگوشي شامل چند درجه است:
- افت شنوايي ملايم
- افت شنوايي متوسط
- افت شنوايي شديد
- افت شنوايي عميق
- ناشنوا
در افت شنوايي ملايم تا افت شنوايي عميق استفاده از سمعک براحتي مي تواند مشکل شنيدن آنها را برطرف کند اما در افراد ناشنوا بهترين حالت انجام کاشت حلزون است.
اگر از سمعک فقط در يک گوش استفاده کنيم چه اتفاقي رخ مي دهد؟
همانطور که قبلا ذکر شد افراد سالمند دچار پيرگوشی دو طرفه مي شوند، يعني گوش چپ و راست درگير مي شود.
از اين رو بيماران لازم است حتما از سمعک دو گوشي استفاده کنند.
زيرا اگر از يک سمعک استفاده کنند گوش مقابل کلا از صدا محروم مي شود که اين سبب مي شو ميزان پيشرفت کم شنوايي در گوش سريع تر شود.
همچنين استفاده از سمعک تنها در يک گوش سبب مي شود همچنان فرد سالمند در درک صدا بخصوص در محيط هاي شلوغ و پر سر وصدا و محيط هايي که چند نفر با هم حرف مي زنند مشکل داشته باشد و حتي در جهت يابي محل صدا هم دچار مشکل شود.
براي پيرگوشی چه نوع سمعکي مناسب است؟
اگر فرد سالمند مي خواهد از سمعک داخل گوشي استفاده کند بايد شرايط زير را داشته باشد:
- کانال گوش او زياد باريک نباشد
- ميزان کم شنوايي او از افت شديد بيشتر نباشد
- به علت هاي مختلف همچون پارکينسون و سکته مغزي لرزش دست نداشته باشد
- دچار ضعف بينايي شديد نباشد
- از لحاظ جسمي توانايي تميز کردن سمعک و وارد کردن و در آوردن سمعک را داشته باشد.
اما به طور کلي بهترين سمعک براي افراد سالمند سمعک پشت گوشي است زيرا:
- طول عمر سمعک پشت گوشي بيشتر از سمعک داخل گوشي است.
- تميز کردن سمعک و وارد کردن و در آوردن سمعک در مدل پشت گوشي راحت تر است.
- باتري سمعک پشت گوشي بزرگتر از باتري سمعک داخل گوشي است ازاين رو تعويض باتري در افراد سالمندي که مشکل بينايي دارند يا لرزش دست دارند بهتر است.
- اگر فرد سالمند مي خواهد سمعک خود را از طريق بلوتوث به تلفن همراه يا تلويزيون وصل کند سمعک پشت گوشي اين قابليت را دارد
توجه: قيمت سمعک داخل گوشي و پشت گوشي در يک رده برابر تفاوتي باهم ندارد. گاها افراد سالمند تصور مي کنند که سمعک داخل گوشي گران تر است.
کلينيک نجوا چه خدمات ويژه اي براي افراد سالمند در نظر گرفته است؟
خدمات ويژه کلينيک شنوايي و سمعک نجوا براي افراد سالمند بشرح زير است:
- مشاوره و تست سمعک انواع سمعک.
- اگر فرد سالمند مشکل مالي داشته باشد مي تواند هزينه سمعک را به صورت اقساط بدون بهره پرداخت کند.
- تمامي مدل هاي سمعک داخل گوشي و سمعک پشت گوشي از تمامي برندهاي آلماني، دانمارکي، سوئيسي و آمريکايي موجود است.
- اگر فرد سالمند دچار مشکل حرکتي است امکان ارزیابی و تجويز و تنظيم سمعک در منزل بيمار وجود دارد.
جمع‌بندی
پیرگوشی یا کم‌شنوایی ناشی از سن، بخشی طبیعی از روند پیری است که می‌تواند بر کیفیت زندگی و ارتباطات روزمره تأثیر بگذارد. این مشکل معمولاً ترکیبی از تغییرات مرتبط با سن و آسیب ناشی از قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض صداهای بلند است. بیماری‌های مزمن، برخی داروها و ناهنجاری‌های گوش نیز می‌توانند روند کاهش شنوایی را تشدید کنند.
اگر احساس می‌کنید دچار کم‌شنوایی شده‌اید، مراجعه به متخصص گوش و حلق و بینی یا ادیولوژیست اهمیت زیادی دارد، چرا که تشخیص دقیق و تجویز راهکارهای مناسب، از جمله سمعک و وسایل کمکی شنوایی، می‌تواند کیفیت شنیدن شما را به طور قابل توجهی بهبود دهد.
علاوه بر استفاده از ابزارهای تقویت شنوایی، تغییر شیوه ارتباط با سالمندان کم‌شنوا، صبر و همراهی خانواده، و آموزش لب‌خوانی یا گفتارخوانی، نقش مهمی در افزایش توانایی ارتباطی و حفظ اعتماد به نفس فرد دارد. با رعایت این نکات و مراقبت‌های ساده، می‌توان با پیرگوشی سازگار شد و همچنان از دنیای صداها لذت برد.
سوالات متداول درباره پیرگوشی یا کم شنوایی ناشی از سن
۱. پیرگوشی چیست و چه کسانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟
پیرگوشی یا کم‌شنوایی ناشی از سن، کاهش تدریجی توانایی شنیدن است که معمولاً در سالمندان رخ می‌دهد. این مشکل بر کیفیت زندگی، ارتباطات و لذت بردن از صداها تأثیر می‌گذارد و بیشتر افرادی که بالای ۵۰ سال دارند با آن مواجه می‌شوند.
۲. چرا با افزایش سن شنوایی کاهش پیدا می‌کند؟
با گذر زمان سلول‌های مویی گوش آسیب می‌بینند و انتقال صدا به مغز کمتر میشود. بیماری‌های مزمن، داروهای خاص و قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض صداهای بلند نیز روند پیرگوشی را تسریع می‌کنند.
۳. آیا می‌توان از پیرگوشی جلوگیری کرد؟
راه قطعی برای جلوگیری از پیرگوشی وجود ندارد، اما می‌توان با محافظت از گوش در برابر صداهای بلند، رعایت رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و کنترل فشار خون و چربی خون، احتمال کاهش شنوایی را کاهش داد.
۴. علائم اولیه پیرگوشی چیست؟
شایع‌ترین علائم شامل مشکل در شنیدن صداهای آهسته، نیاز به تکرار جملات، درک ناقص گفتار در محیط‌های شلوغ، بلندتر کردن صدا تلویزیون یا رادیو و وزوز گوش است.
۵. چه عواملی باعث تشدید پیرگوشی می‌شوند؟
عوامل متعددی شامل رژیم غذایی ناسالم، کار در محیط‌های پر سر و صدا، استفاده طولانی‌مدت از هدفون یا هندزفری، ضربه به سر، فشار خون بالا، مشکلات قلبی و کلیوی و عوامل ژنتیکی می‌توانند در بروز یا تشدید پیرگوشی نقش داشته باشند.
۶. آیا پیرگوشی باعث آلزایمر میشود؟
کم‌شنوایی اگر درمان نشود و فرد از سمعک استفاده نکند، می‌تواند خطر مشکلات شناختی و آلزایمر را افزایش دهد، زیرا حس شنوایی نقش مهمی در حافظه و تحلیل مغز دارد.
۷. چه درمان‌ها و وسایل کمکی برای پیرگوشی وجود دارد؟
بهترین روش درمان پیرگوشی استفاده از سمعک است. علاوه بر سمعک، ابزارهای تقویت صدا مانند برنامه‌های هوشمند تلفن، سیستم‌های حلقه شنوایی، لب‌خوانی و گفتارخوانی می‌توانند به بهبود شنوایی و ارتباط کمک کنند.
۸. استفاده از سمعک در یک گوش کافی است؟
خیر. پیرگوشی معمولاً دو طرفه است، بنابراین استفاده از سمعک دوگوشی توصیه میشود تا کیفیت شنیدن، جهت‌یابی صدا و درک گفتار در محیط‌های شلوغ بهبود یابد.
۹. کدام نوع سمعک برای سالمندان مناسب‌تر است؟
سمعک پشت‌گوشی اغلب برای سالمندان مناسب‌تر است، زیرا راحت‌تر تمیز میشود، باتری بزرگتر دارد و استفاده از آن برای افراد دارای لرزش دست یا ضعف بینایی آسان‌تر است.
۱۰. چگونه می‌توان ارتباط با سالمندان کم‌شنوا را بهبود داد؟
برای بهبود ارتباط، صبور باشید، مستقیماً با فرد صحبت کنید، در محیط‌های کم‌صدا مکالمه کنید، از نشانه‌های بصری استفاده کنید و او را تشویق کنید که از سمعک و سایر ابزارهای کمک شنوایی استفاده کند.